De supply-chain is één van de gebieden waar het gebruik van blockchain al vele jaren in de belangstelling staat. Zowel de beschikbaarheid van een gedistribueerd grootboek als het kunnen inzetten van smart contracts om ‘automatisch’ transacties te starten en af te handelen, waren twee interessante voordelen die de innovatie in deze wereld triggerden. Toch is de ‘hype’ die blockchain in 2018 voor de supply-chain leek te zijn, op dit moment minder succesvol gebleken dan toen verwacht. De verwachtingen zijn echter nog steeds hooggespannen. Emergen Research verwachtte in april 2022 nog dat deze markt in 2028 kan groeien tot 14 miljard dollar. Niet mis natuurlijk, samen met een jaarlijkse groei van 64%. Toch zijn veel projecten op dit gebied gestopt. 

Hype cycle

We kennen de bekende hype cycle die ooit door Gartner is geïntroduceerd. Als een nieuwe techniek opkomt, worden gewaagde beloften gedaan over het potentiële commerciële succes van het gebruik van die nieuwe techniek. Maar wanneer gaan die claims vruchten afwerpen? De hype cycle geeft aan dat na de ‘hype’ over de vele mooie toepassingen altijd eerst een periode van ‘desillusie’ komt. De praktijk blijkt altijd weerbarstiger dan de ‘gehoopte’ snelle toepassingen en het verwachtte commerciële succes. De hype cycle probeert een indicatie te geven waar een ontwikkeling zich ‘op weg naar volwassenheid’ bevindt en – belangrijker – welke tijdpaden hieraan te verbinden zijn. 

In een interessant artikel van Ralf W. Seifert en Richard Markoff van het IMD schrijven zij over het uitblijven van het succes van blockchain in de praktijk van supply-chain management. De hype over het gebruik van blockchain-techniek in de enterprise begon rond 2016. Toen Nakamoto in 2009 de bitcoin als virtuele munt lanceerde, zie mijn eerdere blog hierover, was voor hem de blockchain techniek vooral van belang om het ‘double-spending’ probleem op te lossen. Met de gekoppelde cryptografische hash-functies die in de jaren negentig waren ontwikkeld, kon hij in bitcoin het probleem oplossen dat twee entiteiten tegelijkertijd een token konden opeisen. Naast het gedistribueerde grootboek in feite de belangrijkste rol van de blockchain in de waardeketen van financiële transacties. 

Automatisering van transacties

De blockchain was derhalve ook interessant om bij andere processen op een betrouwbare digitale wijze transacties eenduidig vast te leggen. Voor de bitcoin was dit gericht op de valuta transacties, maar met blockchain kan elk transactieproces vastgelegd en geautomatiseerd worden waarbij een transparante en geborgde audit-trail ontstaat van alle in de tijd uitgevoerde transacties. Op basis van smart-contracts vindt op basis van externe triggers de executie van geprogrammeerde transactieproces plaats. Inclusief automatische vastlegging van alle overdracht-, waarde- en valuta-transactiedata die onderdeel van die transactionele procesketen zijn.

Voor de automatisering van supply-chains werd blockchain als een ware revolutie gezien. Gartner voegde in 2016 blockchain voor het eerst toe aan de hype cycle. De transparantie in het volgen van een transactieketen werd als de belangrijkste innovatie genoemd. Gecontroleerde tracking van herkomst, vervoer en overdracht van goederen zonder een man-in-the-middle was de unieke propositie die velen herkenden. Echter – zoals bij zovele innovaties – zijn de verwachtingen prachtig, maar zit de duivel in de details. Elke techniek moet kunnen functioneren op bewezen platformen, waar standaardisatie een noodzakelijk kwaad is voor brede toepassing. En juist op dat gebied waren in 2016 nog geen normen en standaarden voorhanden. Een struikelblok voor vele start-ups.

De desillusie

In het artikel lopen Seifert en Markoff langs de vele blockchain initiatieven die sinds 2016 op het gebied van supply-chain management zijn gestart. En vaak een stille dood zijn gestorven. De toepassingen van blockchain in allerhande crypto-munten was – na de komst van bitcoin en daarna Ethereum – een ‘no-brainer’. Echter blockchain professioneel inzetten voor Enterprise toepassingen, is een heel ander verhaal. In mijn laatste blog ‘Blockchain in business’ beschrijf ik dat succesvolle toepassing van blockchain-techniek altijd in combinatie met andere Web3 toepassingen gebeurt. De laatste twee jaar komen die ontwikkelingen serieus samen. Én kunnen we ze baseren op de intussen ontwikkelde, wereldwijde normen en standaarden.

Terugkijkend de hype cycle van Gartner in 2016, duurde het dus ruim zes jaar voordat blockchain na dat hype-moment uit het ‘desillusie-dal’ zou klimmen. Ook het barsten van de crypto-bubbel heeft afgelopen jaar niet bijgedragen aan het vertrouwen in zowel crypto-valuta als de onderliggende blockchain. Vergelijk de situatie met 2000 toen de bubbel van het beloofde nieuwe internet uit elkaar spatte. Iedereen begreep dat het internet een grote belofte inhield, maar ook toen waren normen en standaarden nog onvoldoende uitgekristalliseerd om betrouwbare enterprise oplossingen te bouwen, te leveren en – last but not least – professioneel te kunnen onderhouden via servicelevel agreements. 

De beloofde revolutie?

Net als in 2000 zorgde het knappen van de crypto-bubbel afgelopen jaar voor een fikse sanering in de wereld van vooral crypto-valuta’s. Echter op de achtergrond gingen bedrijven die zich richten op de minder ‘glimmende’ omgevingen van blockchain, gewoon door met ontwikkelen. Werken aan robuuste Web3 toepassingen die intussen rijp genoeg en daadwerkelijk ‘enterprise-ready’ zijn. Gezien de marktvoorspellingen van Emergen Research klimt de professionele supply-chain markt ook succesvol uit het desillusie-dal omhoog. Het is nog steeds een grote innovatiemarkt.

De vraag die Seifert en Markoff zich stellen, is of blockchain werkelijk de beloofde revolutie voor de supply-chain zal worden of ‘slechts’ als een zinvol gereedschap moet worden toegevoegd aan alle reeds bestaande gereedschappen zoals RIFD. Een gerechtvaardigde vraag, gezien de vele blockchain initiatieven in dit gebied die intussen genoemde stille dood hebben gevonden. Toch kijk ik dan weer terug naar de internetbubbel van 2000 en de constatering dat internet daarna de wereld uiteindelijk volledig heeft veranderd. Een wereld zonder internet is heden ten dage niet meer voorstelbaar. 

De wereld na blockchain

Blockchain techniek werd – na de eerste aanzetten van time-stamping en fingerprinting van content – de afgelopen dertig jaar in vele kleine stapjes volwassen. Het succesvolle gebruik in de (beperkte en overhypte) crypto-wereld heeft laten zien dat het meerwaarde toevoegt aan digitale interacties. Pas in samenhang met toepassingen als tokens, digitale identiteit, distributed apps en autonome organisaties en – last but not least – smart contracts, komt het gebruik van blockchain volledig tot zijn recht in het nieuwe internet van waarde.

Als blockchain over tien tot twintig jaar op vele gebieden als embedded techniek zowel in privé, private en publieke omgevingen een ‘sine-qua-non’ is geworden, zal een wereld zonder blockchain niet meer denkbaar zijn. Blockchain complementeert het internet. Het zijn elkaars gelijke als yin en yang in een gezamenlijke harmonie. Het internet had een flinke voorsprong, maar blockchain haalt die achterstand zienderogen heel snel in . . .