Iedereen die mij kent, weet dat ik data – en daarvan afgeleid informatie – als bouwsteen en dus als vertrekpunt zie in de digitale wereld. Datacenters zijn fabrieken van de informatiemaatschappij. Data-organisatie is de basis van informatisering. De eerste computertoepassingen waren volledig data-gedreven op basis van centraal beheerde datamodellen. Maar met de client-server revolutie – eind vorige eeuw – ontstond er dominantie in proces c.q. applicatie denken. De applicatie bleek een fantastisch verdienmodel en werd daardoor onderscheidend. Met licenties per gebruiker werden enorme bedragen verdiend, ongeacht de functionaliteit die men gebruikte. Iedere SAP of Office-gebruiker weet dat hij of zij maar een paar procent van de beschikbare functionaliteit gebruikt c.q. nodig heeft. Toch betaal je per gebruiker voor het gebruik van de hele applicatie. 

Voor data was geen handig verdienmodel voorhanden. Data kostte eigenlijk alleen maar geld: databases, storage, back-up op de achtergrond om de bedrijfsdata veilig te stellen. Data was onzichtbaar en ‘sexy’ applicaties werden het verdienmodel voor procesgerichte applicaties zoals ERP, CRM en SCM. De ‘silver bullet’ voor business managers om processen ‘gestandaardiseerd’ te automatiseren. Stroomlijnen, ketens vormen, doorlooptijd verkorten en uitvoeringskosten minimaliseren. De drijver van het efficiëntie en procesdenken die het ‘dot.com’ tijdperk zo kenmerkte. 

Als proces en procedure maar klopt . . .

Procesdenken is op veel plaatsen diep geworteld. Als het proces volgens afspraken en normen wordt uitgevoerd, maakt een management zich geen zorgen. Immers men laat iets gebeuren dat volgens de afspraak zo moet verlopen. Intussen ontdekten bedrijven als Google, Facebook en Amazon dat data geld waard was. Dat veel data, heel veel geld betekende. En dat goedkope of zelfs gratis data verzamelen een goudmijn was. De wereldwijde focus op en behoefte aan ondersteunende processen maakte dat gebruikers ‘gratis’ hun data ter beschikking stelden om maar gratis van een aangeboden proces gebruik te kunnen maken. Een soort procesverslaving ten koste van data en privacy.  

Elk gratis te beschikking gesteld proces moet met wantrouwen worden bekeken. Dat is intussen duidelijk geworden. Het idee dat data gratis is, is de afgelopen tien jaar gelukkig ook wel verdwenen. Maar de procesdominantie in zowel business als overheid staat helaas nog steeds recht overeind. Als de procedure klopt, ben je als uitvoerder en bestuurder ingedekt. Maar de procedure zegt niets over vertrek- en eindpunt. En laat dat nu juist de focus van data zijn. Iedereen die mijn ‘databloem’ kent, weet: elk proces start met data en eindigt met nieuwe  data. Processen creëren data, maar kunnen nooit starten zonder data. De kwetsbaarheid van processen en applicaties van zowel start- als einddata wordt steeds duidelijker.

Kwaliteit van zowel begin als einddata

Iedereen weet dat als je vertrekdata onjuist is, vervuild is, niet klopt of onvoldoende is, het proces nooit de kwaliteit zal opleveren die wordt verwacht. Helaas is in veel gevallen de vertrekdata van veel processen onvoldoende. Vertrekdata die vaak het resultaat is van eerder uitgevoerde processen. Omdat men startte met ondermaatse data, leverde het proces ook ondermaatse einddata. Zo is de cirkel rond: slechte startdata maakt steeds slechtere einddata. Dat leverde ons veel vervuilde data op die we nog lange tijd zullen meetorsen. 

Veel organisaties ontdekten dat schonen, classificeren en onderhouden van hun data op termijn veel, zelfs heel veel geld oplevert. Google, Facebook en Amazon wisten als geen ander dat data het goud of de olie van de nieuwe informatie wereld werd. Ze hebben meer dan gelijk gekregen: big tech is een monopolie waar niemand omheen kan. Zeker niet als zij hun grondstof – ruwe data – nog steeds gratis kunnen mijnen. Big tech weet precies hoe zij die gratis ‘gewonnen’ data moeten schonen, opwerken en samenvoegen om er een hoogwaardige, gewilde grondstof van te maken. Dáár heb je slimme algoritmen, processen en applicaties voor nodig. En niet omgekeerd . .

Weet waar je staat én waar je uitkomt

Een proces bepaalt de stappen die je kunt en wilt uitvoeren. Maar is afhankelijk van je vertrekpunt. Als je vanuit Amsterdam naar Parijs wilt rijden, is het proces vergelijkbaar met een reis van Rotterdam naar Berlijn. Echter beide uitkomsten verschillen dusdanig dat het proces – veilig via de weg van het instappunt op de gewenste eindplek komen – wat betreft de uitkomst ondergeschikt is geworden. Zoals in ‘Alice in Wonderland’ al werd gezegd: als je niet weet waar je heen wilt, maakt het niet uit welke richting je uitgaat. Je komt altijd wel ergens.  En als je slechts wordt afgerekend om een proces of procedure te volgen, dan is de uitkomst toch ook niet belangrijk? Parijs of Berlijn, we zijn er toch veilig aangekomen? 

Vanuit Fortierra, het bedrijf waar we open data over vastgoed verzamelen, zien we bovenstaande ook gebeuren. In tegenstelling tot het wegverkeer, dat door het RDW via kenteken op een fantastische datacentrische wijze is geadministreerd, is onze vastgoedwereld wat betreft beschikbare data, zo goed als ongestructureerd. De data bij elkaar brengen voor een enkele woning op basis van de BAG-code (het kenteken van een object) is een enorme zoek- en verzameltocht. We zien nu vanuit verduurzaming dat het vertrekpunt voor elke woning werkelijk anders is. En dus de onderliggende data voor elke woning anders is. 

Verduurzamen is een proces, besparing een uitkomst

We herkennen langzaam maar zeker dat generieke verduurzamingsprojecten (te) weinig opleveren. Projecten als van het gas af, warmtenetten en zonnepanelen leveren effectief gezien niet de verbeteringen waarop we maatschappelijk hadden gehoopt. Ergens begrijpelijk. In een rij woningen uit hetzelfde bouwjaar, wonen bewoners met verschillende vertrekpunten en doelen. Het jonge gezin dat er nog 20 jaar wil wonen, heeft andere behoeften dan de weduwe van 84 jaar die ernaast woont. Hen met dezelfde generieke maatregel benaderen, heeft weinig zin, want de een wil van Amsterdam naar Parijs en de ander van Rotterdam naar Berlijn. 

Verduurzaming moet dus per woning vanuit zowel vertrekpunt als gewenst einddoel worden aangestuurd. Wat is de situatie per woning en wat is het verduurzamingsdoel van de bewoners? Twee verschillende datasets die (tijdelijk) bij elkaar horen omdat de huidige bewoners nu in deze specifieke woning wonen. Dat kan volgend jaar anders zijn, terwijl serieuze verduurzaming een kwestie van vele jaren is. De subsidies gaan via de eigenaar c.q de bewoner, maar de verduurzaming gebeurt per woning. Dus ook hier is vertrekpunt en eindpunt bepalend voor het (deels generieke) proces. Zonder nulmeting weet je niet waar je staat en zonder einddoel weet je niet wat en hoe je moet verduurzamen. 

Datacentrisch denken is systeemdenken

Dat is de waarde van het brede besef dat we veel meer datacentrisch moeten (leren) denken. Ook in deze interessante discussie op iBestuur over de klassieke beleidscyclus, wordt ‘datadenken’ onderschreven. Veel beleidscycli vertrekken vanuit noch eindigen met data; maar de cyclus is wel trouw doorlopen en je krijgt je een vinkje 🙂 Ook vanuit NORA (NL referentie architectuur) wordt datacentrisch denken steeds meer centraal gesteld, zoals deze presentatie vanuit het CBS. 

Data en proces zijn als Yin en Yang met elkaar verbonden. Zonder data geen proces en zonder proces gaan data. Bij de eerste computertoepassingen was het normaal om een proces- en informatieanalyse te doen. Denk aan de oude IDEF als basis voor systeem engineering, de oorspronkelijke balans van data en procesdenken en de basis voor de eerste software. In dat kader is datacentrisch denken eigenlijk terug naar het oude systeemdenken. Maar zonder de mens te vergeten, omdat dat mensen, niet systemen, uiteindelijk het verschil maken.

Photo by Hello I’m Nik on Unsplash

---

Uitnodiging

De metaverse brengen we vaak in relatie met gaming, Second Life of Facebook: centrale virtuele werelden waar avatars met fancy-namen elkaar opzoeken of tegen elkaar spelen. Een wat lollige en vrije wereld waar weliswaar veel geld omgaat, maar de serieuze enterprise wereld zich nog afzijdig van houdt. Echter de schijn bedriegt. Veel global enterprises kijken met interesse naar deze nieuwe virtuele economie die zich aandient. Maar dan wel een meer decentrale versie, weg van de gijzeling van grote providers. Met persoonlijker peer-to-peer contact met serieuze deelnemers en geverifieerde identiteiten. Maar kwalitatieve brands vragen enterprise-kwaliteit: continuïteit, beschikbaarheid, veiligheid, privacy en wettelijke accountability. @Digicorp Labs richt zich op deze behoefte.

Er gebeurt intussen al veel meer in deze professionele versie van de metaverse dan je denkt. Luister eens mee komende week vrijdag 22 april naar ons korte webinar ‘How will the Metaverse Unfold and Transform Business?’.  

https://www.linkedin.com/video/event/urn:li:ugcPost:6920473952293163008/