Gelukkig zijn de zalen weer open en kunnen we fysiek en onder elkaar weer met elkaar spreken over alles wat ons bezighoudt. Afgelopen weken woonde ik diverse fysieke bijeenkomsten bij en kon daar ook zelf weer presenteren en discussiëren. Niet via de kille Teams of Zoom beeldschermen maar gewoon van mens tot mens, elkaar helemaal kunnen zien, lichaamstaal gebruiken en herkennen en de gezelligheid van een drankje en gesprek achteraf. 

Ik was gevraagd mijn gedachten te laten gaan over het onderwerp ‘worstelen met digitalisering’. Waarom vinden mensen digitalisering zo’n lastig onderwerp. Er gebeurt veel in de wereld. Vele nieuwe jonge bedrijven rennen voort met nieuwe uitdagende techniek, verbluffende innovaties en ongedachte oplossingen van alledaagse uitdagingen. Te veel om bij te houden. Zeker als je iets verder van die digitale wereld staat door achtergrond of leeftijd. De wereld van machine learning, digitale identiteiten, blockchain, non fungibel tokens, gedistribueerde farming nodes, crypto valuta en zelfs de ‘Metaverse’. 

Virtueel als aanvulling op fysiek

We bouwen in rap tempo een totaal nieuwe virtuele wereld naast onze vertrouwde fysieke wereld. Dat is niet nieuw natuurlijk. Dat deden we al met de eerste elektronica componenten zoals radiobuizen en transistoren waarmee we onzichtbaar werkende schakelingen bouwden. Er kwam radio en later tv en ruimtevaart. De term ‘digital twin’ werd voor het eerst gebruikt in 1970 bij de Apollo 13 simulatie op aarde toen dit ruimteschip technische problemen kreeg. Nu – 50 jaar later – is dit begrip een hype geworden voor bijna alles wat we vanuit de fysieke wereld kunnen en willen vertalen in die virtuele wereld. Eigenlijk weinig nieuws onder de zon. 

Elektronica, chips, internet en digitalisering zijn lastig te begrijpen omdat we de elektronen, die al het onderliggende werk uitvoeren, niet kunnen zien. De bovenliggende logica die we in software bouwen, is ook virtueel en lastig te (be)grijpen. Het is voor velen niet meer dan een grote zwarte doos. Daarom worstelen zoveel mensen met de voortgaande digitalisering en de digitale transformatie die plaatsvindt. Die onzichtbare, nauwelijks voorstelbare digitale en virtuele wereld waarin we met digitale identiteiten en avatars op een totaal nieuwe wijze kunnen wonen, leven, werken, zaken doen, bedrijven runnen en globaal handelen. 

De virtual Enterprise

Om handel te kunnen drijven, zaken te kunnen doen en een organisatie te kunnen runnen in de virtuele wereld, moet je vergelijkbare middelen en gereedschappen hebben die we daarvoor in onze fysieke wereld gebruiken. We moeten onszelf eenduidig kunnen identificeren. We moeten moeiteloos met elkaar kunnen communiceren. We moeten een geborgde boekhouding hebben. Eenduidige valuta-afspraken en veilige betalingssystemen. Intellectueel eigendom ondubbelzinnig kunnen vastleggen. Tenslotte onze digitale assets veilig kunnen opslaan en moeiteloos weer kunnen ophalen.

De afgelopen twintig jaar wordt aan die vergelijkbare digitale middelen en gereedschappen steeds rapper gewerkt. We zien de groei van grid gebaseerde netwerken met farming-computers die de eigenaren cryptovaluta leveren bij de beschikbaarstelling. Dat wil zeggen aansluiten op het elektriciteitsnet en het internet. U mag mijn computer en opslagruimte gebruiken in ruil voor cryptovaluta. Om die nodes te gebruiken moet je een digitale identiteit hebben. Een digital twin van jezelf als avatar of een bot die zichzelf ondubbelzinnig kan identificeren. Je digitale alter ego.

Nieuwe business modellen

We zien de contouren van die nieuwe virtuele en digitale economie ontstaan. Met alle digitale gereedschappen, methoden en technieken die we nodig hebben om die virtuele maatschappij en economie ook daadwerkelijk werkend te maken. Werkbaar met alle veiligheid, ethiek, betrouwbaarheid en eerlijkheid die we willen. Blockchain en internet samen, zijn twee innovaties die in het kwadraat die betrouwbare, vastlegbare, peer-to-peer communicatie en zakendoen kunnen realiseren. Communicatie en zakendoen zonder gatekeeper, zonder tussenpersoon, zonder overheid. Gewoon hoe vroeger ook communicatie en zaken werden gedaan: van mens tot mens zonder interactie van derden. 

Nieuwe communicatie en businessmodellen kunnen bestaande macht disrupteren. Net zoals de boekdrukkunst het monopolie van de kerk op (geschreven) boeken in één klap liet verdampen. En de macht van de adel ondermijnde en het ontstaan van – op kapitalisme gestoelde – natiestaten mogelijk maakte. De afgelopen 500 jaar heeft de boekdrukkunst, het kapitalisme en de natiestaat onze maatschappij gevormd. De afgelopen decennia zijn de Big Tech bedrijven langzaam in de haarvaten van ons nieuwe open internet gekropen. En het langzaam weer gesloten. Als gatekeeper in communicatie, als provider in het internet, als clearinghouse in het betalingsverkeer, als eigenaar van intellectueel eigendom.

Verschuiving van de macht?

Wij kunnen digitaal steeds meer, maar er zijn in de infrastructuur overal controlerende overheden of commerciële spelers. Hotels waren ooit bang voor Airbnb. Taxicentrales voor Über. Nu zijn banken en overheden bang voor blockchain. Want die maken hen minder nodig. Niet overbodig, minder nodig. Afnemende en dus minder controleerbare macht die de burger zelf weer kan oppakken. Die zelf zijn zakelijke handelingen onderling vastlegt in blockchain contracten. Zonder noodzakelijke inbreng van derden. Die zelf zijn intellectuele eigendom vastlegt met non fungibel tokens. Die zelf zijn betalingen doet, peer-to-per met eigen crypto munten vanuit zijn persoonlijke wallet. 

Net zoals in 1500 met de drukpers, zal die machtsverschuiving niet snel en makkelijk gaan. Maar tegenhouden kan ook niet. En – zoals Johan Cruyff al zei – je gaat het pas zien als het doorhebt. Kijk maar om je heen. Het bruist van de activiteiten in de blockchain en crypto wereld. Tel de ICO’s, de nieuwe start ups, de groei van het aantal (ook particuliere) farmers, de groei van open nodes in open netwerken. Net als elke nieuwe ontwikkeling zien we te veel nieuwe munten ontstaan, te veel nieuwe crypto initiatieven. Maar dat hoort bij innovatie. Buitelend over elkaar heen zullen de beste en meest serieuze langzaam opstijgen en die nieuwe digitale economie en maatschappij vormgeven. 

Worstelen met digitalisering

Virtuele werelden zijn voor de meeste mensen moeilijk te begrijpen en te doorgronden. Nieuwe ontwikkelingen in die virtuele wereld zijn zelfs kwadratisch moeilijker. Daarom moeten we uitgebreid stilstaan bij deze veranderingen. Er veel over communiceren en discussiëren. Laten zien dat deze nieuwe wereld meer macht naar de individuele burger kan brengen en de groei van de (digitaal) controlerende gatekeepers, clearinghouses, communicatieservices, sociaal media en zelfs overheid kan afremmen en zelfs omkeren. Zeker in Europa waar de vrijheid en bescherming van de burger stevig in de grondwet verankerd is. 

Het garandeert uiteindelijk (veel) beter de digitale soevereiniteit van elke burger. Verminderd de digitale risico’s en gevaren van struikrovers op het publieke internet. Geeft de burger veel meer zeggenschap over zijn eigen data. Maakt een veel eerlijker gebruik van het internet mogelijk met eerlijker competitie en concurrentie. En met een unieke digitale identiteit een betere controle kan houden over zijn eigen digitale bestaan. Kortom, een mooie ontwikkeling die we zouden moeten omarmen en er veel, heel veel over moeten verhalen en uitleggen. 

Photo by Nigel Tadyanehondo on Unsplash