Als een traditioneel computerprogramma verwant is aan een klassieke artiest die alleen de noten op de bladmuziek speelt, lijkt AI meer op een jazzmuzikant: het improviseert op bestaande melodieën, neemt improvisatiesolo’s en neuriet nieuwe deuntjes. Net als een menselijke expert kan AI formele kennis (regels) verweven met opgedane ervaring om eenmalige beslissingen met een hoge inzet te nemen of te ondersteunen. Deze treffende vergelijking, geïntroduceerd door David Autor, hoogleraar aan het MIT, illustreert de paradoxale verandering die momenteel plaatsvindt. In plaats van te vertrouwen op hard-gecodeerde procedures leert AI door het goede voorbeeld te geven, verwerft het meesterschap zonder expliciete instructies en ontwikkelt het capaciteiten waarvoor het niet expliciet is ontworpen.

AI als Keerpunt in de Informatisering

Net zoals de industriële en computerrevoluties eerder, markeert AI een keerpunt in de economische waarde van menselijke expertise. Om te begrijpen waarom, moeten we kijken naar wat AI onderscheidt van het computertijdperk dat we nu achter ons laten. Voor de opkomst van AI was de kerncapaciteit van computers de foutloze en vrijwel kosteloze uitvoering van routinematige, procedurele taken. De zwakte lag in het onvermogen om niet-routinematige taken aan te pakken die stilzwijgende kennis vereisen. De mogelijkheden van AI zijn nu juist het tegenovergestelde.

In plaats van een nieuw tijdperk van massa-expertise te stimuleren, zoals de Industriële Revolutie deed, heeft de computer een vorm van automatisering aangewakkerd die een decennialange trend van toenemende ongelijkheid heeft veroorzaakt. Het vermogen van AI om af te wijken van het script, te improviseren op basis van training en ervaring, stelt het in staat om deel te nemen aan deskundig oordeel – een vermogen dat tot nu toe binnen het domein van elite-experts viel. Hoewel dit nog in de kinderschoenen staat, is dit een krachtige eigenschap. Naarmate de mogelijkheden van AI op het gebied van deskundig oordeel betrouwbaarder, scherper en toegankelijker worden, zal het een bijna alomtegenwoordige rol spelen in ons werkende leven.

Ondersteuning bij Besluitvorming

De voornaamste rol van AI zal zijn om besluitvormers te adviseren, coachen en waarschuwen bij het toepassen van deskundig oordeel. Dit lijkt wellicht vergezocht, maar de besluitvormingsvaardigheid van AI dringt al door tot in de randen van ons dagelijks leven. Wanneer uw e-mailtoepassing voorstelt uw zin af te maken, uw smartwatch vraagt of u bent gevallen, of uw auto uw stuur een duwtje geeft om weer in het midden van de rijstrook te komen, levert AI deskundig oordeel om uw bedoelingen te interpreteren en uw acties te sturen.

De inzet van de meeste van deze beslissingen is op dit moment wellicht triviaal, tenzij u in slaap valt achter het stuur van uw Tesla. Maar ze zullen toenemen naarmate AI vordert en meer waardevolle taken op zich neemt in ons leven. Bedenk dat de komst van pre-AI-computing het deskundig oordeel van professionele besluitvormers consistenter en waardevoller heeft gemaakt. Tegelijkertijd heeft automatisering de procedurele expertise gedevalueerd die de basis vormde van veel middengeschoolde werknemers. Maar stel u een technologie voor die dit proces zou kunnen omkeren: hoe zou die eruitzien? Het zou het oordeelsvermogen ondersteunen en aanvullen, waardoor een grotere groep niet-elite werknemers in staat zou worden gesteld deel te nemen aan besluitvorming waarbij hoge inzetten op het spel staan. Het zou tegelijkertijd de monopoliekracht matigen die artsen hebben over de medische zorg, advocaten over documentproductie, software-ingenieurs over computercode, professoren over bacheloronderwijs, enz.

Kunstmatige intelligentie als inversietechnologie

Door beslissingsondersteuning te bieden in de vorm van realtime begeleiding en vangrails, zou AI een grotere groep werknemers met complementaire kennis in staat kunnen stellen om enkele van de besluitvormingstaken met een hoger belang uit te voeren die momenteel worden toevertrouwd aan elite-experts zoals artsen, advocaten, programmeurs en onderzoekers. Dit zou de kwaliteit van banen voor werknemers zonder universitair diploma verbeteren, de inkomensongelijkheid matigen en – vergelijkbaar met wat de industriële revolutie deed voor consumptiegoederen – de kosten verlagen van essentiële diensten zoals gezondheidszorg, onderwijs en juridische expertise.

Iedereen begrijpt dat massaproductie de kosten van consumptiegoederen verlaagde. De hedendaagse uitdaging is echter de hoge en stijgende prijs van essentiële diensten zoals gezondheidszorg, hoger onderwijs en recht, die worden gemonopoliseerd door gilden van hoogopgeleide deskundigen. De prijzen van gezondheidszorg en onderwijs zijn de afgelopen vier decennia met 200 tot 600% gestegen ten opzichte van de inkomens van huishoudens, vooral door de stijgende kosten voor het in dienst nemen van elite besluitvormers. Enerzijds is dit gerechtvaardigd: expertise verdient een premie wanneer deze zowel noodzakelijk als schaars is. Maar AI heeft het potentieel om deze kosten omlaag te brengen door schaarste terug te dringen – door meer werknemers in staat te stellen dit deskundige werk te doen.

AI als hulpmiddel voor de middenklasse

AI stelt meer werknemers in staat om deskundige taken met hoge inzet uit te voeren door hun vaardigheden aan te vullen en hun beoordelingsvermogen te versterken. Onderzoeken hebben aanzienlijke verbeteringen gevonden in de snelheid en kwaliteit van schrijfuitvoer bij degenen die waren toegewezen aan de ChatGPT-groep. De tijd die aan de taak werd besteed, daalde over de hele linie met 40%. Opmerkelijk genoeg concentreerden de grootste kwaliteitsverbeteringen zich aan de onderkant. De minst effectieve schrijvers in de ChatGPT-groep waren ongeveer net zo effectief als de gemiddelde schrijver zonder ChatGPT – een enorme kwaliteitssprong. Ik herken dit verschijnsel uit de tijd toen we 3D-CAD systemen introduceerden waardoor ‘gemiddelde’ constructeurs opeens hetzelfde ruimtelijk vermogen kregen als de topconstructeurs en hun productie enorm steeg.

Maar zowel 3D CAD als ChatGPT elimineert de rol van expertise niet. De beste constructeurs en schrijvers blijven aan de top staan. Maar de techniek zorgt ervoor dat de productiviteitskloof tussen adequate en uitstekende medewerkers kleiner wordt. Dankzij AI-tools kunnen beginnende werknemers de capaciteiten van ervaren werknemers in drie maanden bereiken in plaats van in tien maanden. AI-instrumenten, in een combinatie van automatisering en augmentatie, vormen een ‘aanvulling’ op expertise in plaats van dat ze experts verdrijven. Het voordeel is tijdsbesparing. Met hulp van AI produceren minder geschoolde werknemers werk dat qua kwaliteit dichter bij dat van hun meer ervaren en vaardige collega’s ligt. En wordt nog steeds een beroep gedaan om hun eigen expertise en oordeelsvermogen toe te passen terwijl ze nu ook additioneel de suggesties van AI kunnen benutten.

Geconfronteerd met een stagnerende bevolkingsgroei en een stijgend aandeel van burgers dat met pensioen gaat, is de uitdaging voor de hele geïndustrialiseerde wereld niet een tekort aan werk, maar een tekort aan arbeidskrachten. Het zou de geïndustrialiseerde landen goed van pas komen als AI meer werknemers in staat zou stellen hun expertise effectiever te gebruiken, waardoor het gemiddeld aandeel hoogproductieve banen toeneemt en de demografische druk op de arbeidsmarkt wordt verzacht.

Deze blog is geschreven op basis van diverse door mij gekozen tekst-elementen uit David’s blog en door mij met behulp van Chat GPT tekstueel verfijnd . . . En verwoordt precies de boodschap die ik in deze blog wilde uitdragen 🙂

Photo by cottonbro studio