Deze week spreekt het Europese Parlement over het wel of niet invoeren van een digitale Euro, de CBDC. Wellicht een digitale munt die door de bankenlobby zo is ingeperkt, dat deze voor ons als burgers alleen maar negatief uitpakt: niet de voordelen, wel de nadelen. In een vorige blog ‘Banken bang voor de digitale Euro’ legde ik uit dat een wérkelijk digitale munt, in waarde gegarandeerd door de Europese Centrale Bank, voor ons als burgers de mogelijkheid biedt tegen slechts een fractie van de huidige bancaire kosten, ons betalingsverkeer digitaal uit te kunnen voeren. Dat dit één van de verdienmodellen van banken – geld verdienen aan betalingsverkeer – onderuithaalt, is evident. Dus proberen banken volksvertegenwoordigers over te halen deze digitale munt zó aan te nemen, dat burgers slechts € 500 aan digitale munten mogen hebben én dat het nieuwe digitale betalingsverkeer uitsluitend door de commerciele banken mag worden uitgevoerd. Opdat zij op die wijze als centrale spin in het betalingsverkeer-web van alle betaaldata blijven zitten.  

Het experiment Europa.

Na de Tweede Wereldoorlog hadden onze grootouders slechts één idee: ‘dit nooit meer!’ En ontstond het idee dat een verenigd Europa dat met elkaar samenwerkt en handel drijft, niet makkelijk meer onderling in oorlog komt. Basis voor de oprichting van een gezamenlijke unie was in 1951 de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS). Later in 1957 gevolgd door het Akkoord van Rome waarbij de Europese Economische Gemeenschap (EEG) werd opgericht, de belangrijkste voorloper van de Europese Unie. Naast de EEG werd ook Euratom, de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie opgericht. Euratom is een internationale organisatie met als doel het bevorderen van vreedzame toepassingen van kernenergie, onder andere als een goedkope energievoorziening. 

In 1967 werd de Europese Gemeenschap (EG) opgericht inclusief de oprichting van Commissie, Raad en Parlement. Veertig jaar later werd in 1992 uiteindelijk de Europese Unie opgericht. Basis voor verdere samenwerking op juridisch en intern vlak op het gebied van buitenlands en veiligheidsbeleid. En ‘last but not least’ de vorming van de Economische en Monetaire Unie. De Verdragen van Schengen zorgden voor een Europese interne markt en – uiteindelijke vijftig jaar later – werd in 2002 de euro ingevoerd. Bij de introductie van deze gemeenschappelijke munt ging men er optimistisch vanuit, dat Europa snel één federatie met gezamenlijk Europees burgerschap en één gezamenlijke grondwet zou worden. Echter dat laatste is er niet gekomen. Het Europees Parlement mag parlementaire bevoegdheden hebben maar heeft niet de politieke legitimatie zoals onze nationale parlementen die (nog) hebben. In dat kader is het huidige Europa ‘vlees noch vis’. En die zwakte geldt ook voor de Euro. 

Oversteken van een rivier

Ik heb ooit een mooie vergelijking gehoord over de spagaat waarin de Euro is geboren. Men had de visie om Europa – net als de Verenigde Staten van Amerika – tot een, op één grondwet gebaseerd land, om te vormen. Als voorschot op die verwachte integratie stapte men in het ‘bootje van de Euro’ om daarmee alvast naar de toekomstige andere oever te varen van die verwachte gemeenschappelijkheid. Echter, toen bleek die andere oever niet te ontstaan. En in de genoemde vergelijking ‘dobbert’ de Euro nog steeds in dat bootje tussen nationale verantwoordelijkheden en het niet gerealiseerde ‘Europesche Ideaal’ van één grondwettelijk verbonden Europese natie. Dat is zowel de sterkte van de euro – één gemeenschappelijke sterke munt – en de zwakte ervan: het zal nooit werkelijk optimaal voor elk individueel land van de gemeenschap zijn. 

De digitale Euro zal weinig bijdragen aan de oude wens tot één federatief Europa. Het kan een mooie munt voor de burgers worden om goedkoop betalingsverkeer mogelijk te maken. Aan de nationale verschillen in economie, schuldpositie en eigen politieke doelstellingen verandert het niets. Daarvoor heb je juist weer een nationale munt nodig: de ‘oude oever’ van de rivier waar vandaan we ‘in het bootje van de Euro’ in 2002 naar de andere zijde wilden varen. Het lijkt er steeds minder op dat komende decennia de oude droom van één Verenigd Europa werkelijkheid wordt. Terwijl de gemeenschappelijke Euro juist op basis van die droom is ontstaan. Hoe kunnen we dat ‘dobberende bootje’ midden op die rivier hierbij helpen? Wellicht om naast een digitale Euro, ook gelijktijdig digitale nationale valuta te introduceren. Voor ons de digitale Florijn, naast een digitale Lire, digitale Mark, digitale Kroon enzovoorts, als nationaal gegarandeerde wettige digitale betaalmiddellen. 

Digitale nationale munten

Het bestaande fiat-geld bestaat uit door nationale Banken gegarandeerde betaalmiddellen. Een digitale valuta van de centrale bank, CBDC of ook wel digitale fiatvaluta (of digitaal basisgeld genoemd) is een digitale munt gegarandeerd door een centrale bank in plaats van door een commerciële bank. Elke Nationale Bank kan in principe een nationaal gegarandeerde munt uitgeven, fysiek of digitaal. Ook onze eigen Nederlandse Bank. Het huidige concept van CBDC’s verschilt van andere cryptocurrency omdat een CBDC door de staat wordt uitgegeven én gegarandeerd. De meeste CBDC-implementaties zullen waarschijnlijk ook geen enkel soort gedistribueerd grootboek zoals een blockchain gebruiken of nodig hebben.

Ik heb eerder over de mogelijkheid en potentie van een eigen Nederlandse digitale munt geschreven. Het naast de digitale euro gelijktijdig invoeren van nationaal gegarandeerde digitale munten, kan ‘het probleem van de Euro’ oplossen. Immers we moeten om de Euro werkelijk succesvol te laten zijn òf dramatisch hervormen òf de euro ontmantelen. Een muntunie met blijvend grote verschillen tussen landen is altijd tot mislukken gedoemd. De geschiedenis heeft ons daar voldoende voorbeelden van gegeven. De verschillen tussen de noordelijke en zuidelijke landen zijn economisch (en politiek) zo groot, dat het lastig lijkt die verschillen ooit te overbruggen. Ook blijkt de laatste jaren dat de verschillen tussen de westelijke en oostelijke landen net zo groot blijken te zijn. We lopen tegen een lastig – volgens velen intussen zelfs onoplosbaar – probleem aan. 

Een beetje zwanger werkt niet

Je doet iets goed of je doet het helemaal niet (meer). Dat geldt niet alleen voor de euro, maar ook voor digitalisering. Je digitaliseert alles of niet. Een beetje digitaal is net als een beetje zwanger. Dat geldt ook voor grenzen open of dicht. Wel of niet iets of iemand militair steunen. En dus ook voor onze Europese munt. Daarom zou ‘teruggaan’ naar nationale munten, maar niet chartaal maar als digitale valuta, niet eens een gek idee zijn. We houden de euro als chartaal geld aan, dat we net zo als de dollar en de yen als wereldwijd gegarandeerde fysieke munt kunnen blijven gebruiken. Maar gaan onze nationale economie weer afzondelijk waarderen met een nationaal gegaranderd, digitaal betaalmiddel. Geen extra kosten voor nieuwe chartale munten en biljetten, maar wel een ‘eigen beschermde nationale munt’. 

In vele discussies hierover gaat de mening al snel richting het wel of niet drastisch kunnen en willen hervormen tot één gezamenlijk Europa. Als blijkt dat we inderdaad nooit zwanger, of zelfs een beetje zwanger kunnen worden om één Europa te kunnen baren, laten we dan de beste tussenoplosing kiezen: de euro laten we als chartale munt lekker bestaan en elk land voert nu digitaal weer zijn eigen gegarandeerde nationale munt in. Lands interne economie zoals lonen, pensioenen, betalingen en spaarrekeningen weer met een passende eigen munt, die we net als vroeger naar eigen inzicht kunnen revalueren of devalueren. Als pragmatisch denkend ingenieur denkt ik dat we op die manier de belangrijkste economische problemen van een anders blijvend verdeeld Europa, écht oplossen . . .   

Photo by Wim van ’t Einde on Unsplash

———————– Translated by ChatGPT ———————-

Digital Euro, Florin, or both?

This week, the European Parliament is discussing whether or not to introduce a digital Euro, the CBDC. Perhaps a digital currency that has been so restricted by the banking lobby that it only turns out negatively for us as citizens: we get the disadvantages without the benefits. In a previous blog post titled ‘Banks Afraid of the Digital Euro,’ I explained that a truly digital currency, guaranteed in value by the European Central Bank, offers us as citizens the opportunity to conduct our digital payment transactions at only a fraction of the current banking costs. It’s evident that this undermines one of the banks’ business models – making money from payment transactions. So, banks are trying to persuade lawmakers to ‘adopt’ this digital currency in such a way that citizens are only allowed to hold €500 worth of digital coins and that the new digital payment transactions can only be carried out by commercial banks, allowing them to remain the central hub in the payment transaction web of all payment data.

The European experiment.

After World War II, our grandparents had only one idea: ‘never again!’ And thus arose the idea that a united Europe, collaborating and trading with each other, would be less likely to engage in war. The basis for the establishment of a joint union was the European Coal and Steel Community (ECSC) in 1951. Later, in 1957, the Treaty of Rome established the European Economic Community (EEC), the most important predecessor of the European Union. In addition to the EEC, Euratom, the European Atomic Energy Community, was also established. Euratom is an international organization aimed at promoting peaceful applications of nuclear energy, including as a cost-effective energy source.

In 1967, the European Community (EC) was established, including the creation of the Commission, Council, and Parliament. Forty years later, in 1992, the European Union was finally established. This laid the foundation for further cooperation on legal and internal matters in the areas of foreign and security policy. And ‘last but not least,’ the formation of the Economic and Monetary Union. The Schengen Agreements created a European internal market, and fifty years later, in 2002, the euro was introduced. At the introduction of this common currency, it was assumed that Europe would quickly become a single federation with common European citizenship and a single constitution. However, the latter did not materialize. The European Parliament may have parliamentary powers, but it does not have the political legitimacy that our national parliaments still (or yet) have. In this regard, today’s Europe is neither here nor there. And this weakness also applies to the Euro.

Crossing a river.

I once heard a beautiful analogy about the dilemma in which the Euro was born. The vision was to transform Europe – like the United States of America – into one country based on a single constitution. As an advance payment on that expected integration, they embarked on the ‘Euro boat’ to sail to the future opposite bank of that anticipated commonality. However, it turned out that the other bank did not materialize. And in the analogy mentioned, the Euro still ‘floats’ in that boat between national responsibilities and the unfulfilled ‘European Ideal’ of a constitutionally united European nation. This is both the strength of the euro – one common strong currency – and its weakness: it will never truly be optimal for each individual country of the community.

The digital Euro is unlikely to contribute much to the old desire for a federated Europe. It could become a great currency for citizens to facilitate cheap payment transactions. It doesn’t change the national differences in economy, debt position, and political goals. For that, you need a national currency again: the ‘old bank’ of the river from which we wanted to sail to the other side in the ‘Euro boat’ in 2002. It seems less and less likely that the old dream of a United Europe will come true in the coming decades. While the common Euro was precisely created based on that dream. How can we help that ‘floating boat’ in the middle of that river? Perhaps by introducing digital national currencies alongside a digital Euro simultaneously. For us, the digital Florin, alongside a digital Lira, digital Mark, digital Crown, and so on, as nationally guaranteed legal digital payment instruments.

Digital national currencies.

Existing fiat money consists of payment instruments guaranteed by national banks. A digital currency issued by the central bank, CBDC, or also called digital fiat currency (or digital base money) is a digital currency guaranteed by a central bank rather than a commercial bank. In principle, every National Bank can issue a nationally guaranteed currency, physically or digitally. Even our own Dutch Central Bank. The current concept of CBDCs differs from other cryptocurrencies because a CBDC is issued and guaranteed by the state. Most CBDC implementations will probably not use or need any kind of distributed ledger like a blockchain.

I have previously written about the possibility and potential of our own Dutch digital currency. Introducing nationally guaranteed digital currencies alongside the digital euro can solve ’the Euro problem.’ After all, to make the Euro truly successful, we either have to dramatically reform it or dismantle it. A monetary union with persistently large differences between countries is always doomed to fail. History has given us enough examples of this. The differences between northern and southern countries, both economically and politically, are so significant that it seems difficult to bridge them. It has also become apparent in recent years that the differences between western and eastern countries are just as great. We are facing a difficult problem that seems insolvable.

A little pregnant doesn’t work.

You either do something well or you don’t do it at all (anymore). This applies not only to the euro but also to digitization. You digitize everything or nothing. Being a little digital is like being a little pregnant. The same goes for opening or closing borders. Whether or not to support something or someone militarily. And thus for our European currency. Therefore, ‘reverting’ to national currencies, but not as physical but as digital currency, wouldn’t even be a crazy idea. We’ll keep the euro as physical money, which we can continue to use as a globally guaranteed physical currency, just like the dollar and the yen. But each country reintroduces its nationally guaranteed digital currency. Domestic economies, such as wages, pensions, payments, and savings accounts, will again be valued in an appropriate national currency, which, just like in the past, we can revalue or devalue at our own discretion. As a pragmatically thinking engineer, I believe that in this way we truly solve the most important economic problems of an otherwise persistently divided Europe . . .