English version: scroll down

Van Schumpeter-golven tot digital twins: hoe AI-agents, kernenergie
en geopolitiek de nieuwe Kondratieff-cyclus vormgeven.

In de jaren tachtig verschenen de eerste industriële robots op de fabrieksvloer. Gigantische armen die konden lassen, monteren of verfspuiten, dag en nacht, zonder pauze. Voor velen destijds een schrikbeeld: banen zouden verdwijnen, mensen werden vervangen door machines. Toch gebeurde iets anders: productiviteit steeg, kwaliteit verbeterde en er ontstonden nieuwe functies voor robot-operators, programmeurs en onderhoudsspecialisten.

Diezelfde revolutie voltrekt zich nu opnieuw – niet in de fabriek, maar op kantoor. De nieuwe generatie AI-agents zijn de digitale robots van onze tijd. Ze automatiseren denkwerk: rapporten samenvatten, e-mails beantwoorden, agenda’s beheren, klantvragen afhandelen. Waar industriële robots fysieke arbeid uit handen namen, nemen AI-agents de repetitieve cognitieve taken over.

De lange golven van Schumpeter, Freeman en Perez

Economische innovatie komt zelden onverwacht. Al meer dan twee eeuwen zien we een ritme in de manier waarop technologieën productiviteit en maatschappij hervormen. Volgens de Schumpeter–Freeman–Perez-cyclus voltrokken zich vijf grote innovatiegolven:

• 1771 – Industriële revolutie: textiel, waterkracht, vroege fabrieken.
• 1829 – Tijdperk van stoom en spoorwegen: transport en massaproductie.
• 1875 – Tijdperk van staal en elektriciteit: zware industrie, stedelijke infrastructuur.
• 1920 – Tijdperk van olie en auto: massamobiliteit, petrochemie.
• 1971 – Informatietijdperk: computers, internet, globalisering.

Elke golf bracht een nieuwe dominante energiebron en een nieuw productiemodel.

De zesde golf: AI en kernenergie

Volgens veel Kondratieff-theoretici begon rond 2020 een zesde golf. Deze zou worden gekenmerkt door digitale intelligentie (AI, IoT, blockchain, automatisering van kenniswerk) en door een energietransitie.

Interessant genoeg valt dit kantelpunt samen met de COVID-19-pandemie. Net zoals de Spaanse griep in 1919 de overgang markeerde naar een nieuwe golf, kan corona gezien worden als afsluiter van de informatietijdperk-cyclus. Geen verstoring, maar eerder een versneller van de transitie – onder meer omdat het thuiswerken in een klap de klassieke kantoorstructuur doorbrak.

Elke nieuwe golf ging gepaard met een nieuwe energievorm. Waar olie de auto-industrie mogelijk maakte en aardgas de brandstof van het informatietijdperk werd, lijkt kernenergie nu opnieuw centraal te komen te staan. Zon en wind blijken ontoereikend om de enorme energiehonger van AI-fabrieken en datacenters te stillen.

Digital twins en de metaverse

Met AI en IoT krijgt deze zesde golf nog een extra dimensie: digital twins. Virtuele modellen die de werkelijkheid spiegelen, in fabrieken én in steden. Met VR en AR ontstaan digitale tweelingen van onze fysieke wereld – de basis voor een duurzame metaverse.

Voor DigiCorp Labs was dit in 2020 de trigger om enterprise-oplossingen te ontwikkelen voor deze nieuwe virtuele laag. In de blog ‘The Mirror World’ werd dit toekomstbeeld al geschetst. In het blauwe uur van een nieuw tijdperk was al zichtbaar dat digitaal en fysiek zouden samenvloeien. Inmiddels is duidelijk dat we nu de ochtendstond beleven van een nieuw economisch tijdperk.

Van OPEX naar CAPEX

Net als bij industriële robots verschuift de balans van OPEX naar CAPEX. Arbeidskosten dalen, kapitaalkosten stijgen. Bedrijven investeren in cloud, AI-licenties, beveiliging en besparen tegelijk op uren van medewerkers die routinewerk verrichten. Zie ook mijn eerdere blog Van OPEX naar CAPEX. Gaan grote ambtelijke organisaties zoals banken en overheden veranderen in afgeslankte, efficiënte datafabrieken?

In 2008 verscheen een whitepaper van Satoshi Nakamoto met daarin een radicaal voorstel: een digitale munt, zonder tussenkomst van banken. Intussen is blockchain uitgegroeid tot een stille ruggengraat van onze digitale samenleving. Wat begon als cryptografisch experiment, bedoeld om digitale transacties betrouwbaar vast te leggen zonder centrale controle, is intussen een vertrouwenslaag geworden. Niet als vervanging van menselijk vertrouwen, maar als digitale tegenhanger ervan.

Digitale kooien, veiligheid en governance

Er is één cruciaal verschil met de robots van toen. Industriële robots stonden achter stalen hekken; een fout kon fataal zijn. AI-agents bewegen onzichtbaar door onze digitale netwerken. Hun risico’s zijn subtieler: datalekken, verkeerde beslissingen, vooringenomen algoritmes.

Daarom zijn nieuwe vormen van digitale kooien nodig: governance, compliance, sandboxing en cybersecurity – inclusief back-ups, black boxes en offline uitwijk bij ransomware aanvallen of systeemfalen. Bedrijven die AI-agents inzetten zonder beveiliging, zetten de poort open voor misbruik en digitale rampen. In mijn blog ‘Hoe bewaken we AI-agents?’ heb ik uitgewerkt waarom dit een strategische en zelfs ethische uitdaging is, niet alleen een technische.

Geopolitiek en de AI-wapenwedloop

Maar er speelt nog een diepere laag. Elke Kondratieff-golf heeft niet alleen nieuwe technologie en energiebron gebracht, maar ook een verschuiving in geopolitieke macht. Vandaag zien we dat opnieuw: in de AI-wapenwedloop, in de strijd om de nieuwe energievorm (kernenergie) en in de breuklijnen rond de mondiale muntorde. De recente BRIC-top, waar Xi, Poetin en Modi pleitten voor een einde aan de macht van de oliedollar, past precies in dit patroon.

Net zoals AI en digital twins de productiviteit herschrijven, zoekt de wereld naar een nieuw financieel fundament. De ontwikkeling van ‘stable coins’ past hier ook in: ze maken digitale handel, sparen en waardeopslag mogelijk voor miljarden mensen die geen toegang hebben tot een bankrekening maar wél een smartphone en internetverbinding. Ze maken stabiele waardeopslag en betrouwbare transacties in het cryptodomein mogelijk.

Vooruitblik: waar breekt de golf als eerste door?

Kijk je vooruit naar 2030 en verder, dan is het beeld helder: kantoren veranderen net zo radicaal als fabrieken veertig jaar geleden. AI-agents en digital twins worden net zo vanzelfsprekend als robots op de productielijn. De AI-hype is nog niet over maar de eerste toepassingen die werkelijk stabiele toegevoegde waarde toevoegen, verschijnen waarbij niet alleen kantoren transformeren, maar ook fabrieken een update krijgen.

Door de slimme update van fabrieken ontstaat tegelijkertijd ruimte voor back sourcing: productie kan weer dicht bij de consument in eigen land plaatsvinden, afgeslankt en efficiënt, terwijl lange vervuilende logistieke ketens uit het Verre Oosten worden verkort — een winst voor zowel economie als duurzaamheid.

De kernvragen:

• Hoe managen we de nieuwe balans tussen CAPEX en OPEX?
• Welke nieuwe deskundigheid is nodig om AI-collega’s te begeleiden?
• En waar ter wereld zullen deze veranderingen als eerste structureel doorbreken?

Oost-Azië werd de werkplaats van de wereld, maar kan het ook het nieuwe kantoor van de wereld worden? Of ligt die rol verrassend genoeg bij de Westerse wereld, waar de wetenschappelijke denkcultuur, het innovatieve ecosysteem en de internationale voertaal Engels, samen een voordeel lijken te geven?

Dat zijn de vragen die de komende tien jaar het wereldtoneel bepalen – en die direct raken aan mijn eerdere blogs over de AI-oorlog, de nieuwe zijderoute en de zoektocht naar een post-dollar economie.

AI-agents, kantoorrobots, Kondratieff-golf, Schumpeter, digital twin, metaverse, kernenergie, digital sovereignty, geopolitiek, AI-oorlog

Photo by cottonbro studio

———————  Translated by ChatGPT   ——————-

AI Agents: The Office Robots of the 21st Century

From Schumpeter Waves to Digital Twins: How AI Agents, Nuclear Energy
and Geopolitics Shape the Next Kondratieff Cycle

In the 1980s, the first industrial robots appeared on factory floors. Giant arms that could weld, assemble or spray-paint, day and night, without pause. For many, this was a nightmare scenario: jobs would vanish, humans would be replaced by machines. Yet something else happened: productivity rose, quality improved, and new roles emerged for robot operators, programmers and maintenance specialists.

That same revolution is now unfolding again – not in factories, but in offices. The new generation of AI agents are the digital robots of our time. They automate mental work: summarizing reports, answering emails, managing schedules, handling customer requests. Where industrial robots relieved us of repetitive physical tasks, AI agents are taking over repetitive cognitive ones.

The Long Waves of Schumpeter, Freeman and Perez

Economic innovation rarely arrives as a surprise. For over two centuries we’ve seen a rhythm in how technologies reshape productivity and society. According to the Schumpeter–Freeman–Perez cycle, five major innovation waves have unfolded:

• 1771 – Industrial Revolution: textiles, water power, early factories.

• 1829 – Age of Steam and Railways: transport and mass production.

• 1875 – Age of Steel and Electricity: heavy industry, urban infrastructure.

• 1920 – Age of Oil and Automobiles: mass mobility, petrochemicals.

• 1971 – Information Age: computers, internet, globalization.

Each wave brought a new dominant energy source and a new production model.

The Sixth Wave: AI and Nuclear Energy

According to many Kondratieff theorists, around 2020 a sixth wave began. This one is defined by digital intelligence (AI, IoT, blockchain, automation of knowledge work) and by a new energy transition.

Interestingly, this turning point coincided with the COVID-19 pandemic. Just as the Spanish flu in 1919 marked the transition into a new wave, corona can be seen as the closer of the information age. Not a disruption, but rather an accelerator – especially since remote work abruptly broke the old office routine.

Every new wave came with a new energy source. Oil powered the automobile age, gas fueled the information age. Now nuclear energy seems set to return to center stage. Solar and wind simply cannot satisfy the energy hunger of AI factories and hyperscale datacenters.

Digital Twins and the Metaverse

With AI and IoT, this sixth wave gains an extra dimension: digital twins. Virtual models that mirror the real world, in factories and in cities alike. With VR and AR, digital counterparts of our physical world emerge – the foundation of a sustainable metaverse.

For DigiCorp Labs, this was the trigger in 2020 to develop enterprise solutions for this new digital layer. In the blog The Mirror World I already outlined this future vision. In the blue hour of a new age it was clear that digital and physical realities would merge. Today, it is evident that we are experiencing the dawn of that new economic era.

From OPEX to CAPEX

As with industrial robots, the balance is shifting from OPEX to CAPEX. Labor costs decline, capital costs rise. Companies invest in cloud, AI licenses, and security, while saving on hours of routine knowledge work. I described this shift in my earlier blog From OPEX to CAPEX. Will large bureaucratic organizations – banks, governments – transform into lean, efficient data factories?

In 2008, Satoshi Nakamoto published a whitepaper with a radical idea: a digital currency without banks. Since then, blockchain has grown into a silent backbone of our digital society. What began as a cryptographic experiment to secure transactions without central control has become a new trust layer. Not a replacement of human trust, but its digital counterpart.

Digital Cages, Safety and Governance

There is one crucial difference with the robots of the past. Industrial robots stood behind steel fences; a mistake could be fatal. AI agents move invisibly through digital networks. Their risks are subtler: data leaks, biased algorithms, flawed decisions.

That is why new digital cages are needed: governance, compliance, sandboxing and cybersecurity – including backups, black boxes and offline failover in case of ransomware or system crashes. Companies deploying AI agents without protection leave the gates wide open to misuse and digital disaster. In my blog How Do We Guard AI Agents? I argued why this is not just a technical, but also a strategic and ethical challenge.

Geopolitics and the AI Arms Race

Each Kondratieff wave has brought not only new technologies and energy sources, but also a shift in geopolitical power. Today we see the same: in the AI arms race, in the battle over the next energy source (nuclear), and in the cracks of the global monetary order.

The recent BRIC summit, where Xi, Putin and Modi called for an end to the dominance of the petrodollar, fits squarely into this pattern. Just as AI and digital twins redefine productivity, the world is searching for a new financial foundation. The rise of stablecoins is part of this: enabling trade, savings and value storage for billions who lack bank accounts but do have smartphones and internet access.

Outlook: Where Will the Wave Break First?

Looking toward 2030 and beyond, the picture is clear: offices will change as radically as factories did forty years ago. AI agents and digital twins will become as commonplace as robots on the production line. The AI hype is not over – but the first real, stable, value-adding applications are emerging. Not only will offices transform, but factories too will receive a smart update.

These updated factories also open the door to back sourcing: production can move closer to consumers, slimmed down and efficient, while polluting long supply chains from the Far East are shortened – a win for both economy and sustainability.

The core questions are:

• How will we manage the new balance between CAPEX and OPEX?

• What new expertise will be needed to guide our AI colleagues?

• And where in the world will these changes break through first?

East Asia became the workshop of the world – but could it also become the new office of the world? Or does that role surprisingly belong to the Western world, where the scientific mindset, innovative ecosystems, and the international language of English together offer a distinct advantage?

These are the questions that will shape the next decade on the global stage – directly tied to my earlier blogs on the AI war, the new Silk Road and the search for a post-dollar economy.