Elke organisatie is gebouwd op de vier logische lagen mens, proces, techniek en uiteindelijk data. Bij elke wezenlijke verandering in de bedrijfsvoering, is het de uitdaging alle vier deze lagen gelijktijdig en in harmonie aan te passen. De afgelopen jaren zien we vele bedrijven na aanvankelijk succesvolle, vaak individuele cloudtransformaties, achteraf tegen allerhande problemen aanlopen, die het gevolg zijn het ontbreken van die gelijktijdigheid en harmonie. 

Cloudmigratie wordt vaak eenvoudig voorgesteld als het verplaatsen van applicaties en data naar een extern cloudplatform. Maar naast die migratie rest er nog vaak legacy, oude infrastructuur en techniek die moet worden opgeruimd of aangepast. Maar belangrijker, ook de ‘achterblijvende‘ mens en proces moeten klaar en in gereedheid zijn gebracht om met die nieuwe cloudomgevingen te kunnen werken. In een artikel van Hanne Opsahl over cloud transformaties beschrijft ze de noodzaak alle bedrijfsniveaus holistisch te kunnen overzien om de juiste transformatie te kunnen uitvoeren: de noodzaak van de Enterprise Architect. 

Cloud transformatie

Een cloudtransformatie is het verplaatsen van informatie en werk naar cloudplatformen, inclusief applicaties, connectiviteit, data en ondersteunende infrastructuur. De kern is het willen benutten van de kracht en eenvoud van de cloud in al zijn vormen als on-demand, flexibiliteit, prijselasticiteit, betrouwbaarheid en de beschikbaarheid van nieuwe innovatie technieken als data analyse en AI. Het is een totale inpassing van de informatie huishouding in een nieuw concept. En heeft dus (!) impact op alle niveaus van organisatie en bedrijf. 

Enterprise architectuur is het proces van structureren en organiseren van de onderneming en deze gericht af te stemmen op de organisatiedoelen. Met een focus op het informatieproces het identificeren en analyseren van de uitvoering van veranderingen in de richting van de gewenste informatiedoelen. Bij het uitbesteden van belangrijke eigen processen, hetgeen een cloud transformatie natuurlijk is, is het gelijkmatig in balans houden van de bedrijfsstructuur bij die verandering cruciaal. Als mens en proces niet meeveranderen, ontstaat frictie.

Digitale transformatie

Een transitie naar de cloud is meestal onderdeel van een (nog) grotere verandering, namelijk verdere digitalisering van de organisatie. Daarom kan een cloudmigratie nooit een losstaande activiteit zijn maar moet gedragen zijn door een bijpassende Enterprise architectuur.  Zoals Hanne Opsahl in haar artikel stelt, roept de titel van Enterprise Architect soms associaties op met ‘oudere mannen’ met een top-down houding om anderen te vertellen hoe ze hun systemen moeten ontwikkelen. Maar het is absoluut noodzakelijk te zorgen voor holistische afstemming tussen alle domeinen. Typisch het werkgebied van de Enterprise Architect.  

Het in gezamenlijkheid, geregisseerd, veranderingen mogelijk maken in de eerder genoemde vier logische lagen van de onderneming: mens, proces, techniek en uiteindelijk data. Zowel het thuiswerken door Covid als de migraties naar de cloud zijn voor veel organisaties momenteel twee drijvende krachten om serieus verdere digitalisering van de organisatie hoog op de agenda te zetten. Waardoor ze ook steeds vaker de noodzaak zien om dat vanuit een heldere Enterprise Architectuur aan te vliegen. In mijn vorige blog ’Routekaart naar data denken’ beschreef ik dat er gelukkig vele bedrijven voorgingen in geslaagde digitale transformaties. Dat betekent dat veel bruikbare referentie-architecturen voorhanden zijn en (dus) het continu opnieuw uitvinden van het wiel gelukkig niet nodig is. 

Als mens en proces niet mee migreren

Veel cloudmigraties verlopen in eerste instantie succesvol, omdat de meeste cloudproviders heldere en logische migratiepaden hebben ontwikkeld om nieuwe klanten te helpen dat pad stap voor stap af te lopen. Als uiteindelijk de applicaties en data succesvol verhuisd zijn naar de cloud, blijkt regelmatig dat de eigen organisatie die nieuwe werkwijze niet goed adopteert. De evidente voordelen van het werken in de cloud worden onvoldoende opgepakt. Proces- en mens-gerelateerde aanpassingen zijn niet of onvoldoende onderkend en dus niet uitgevoerd. De applicaties, servers en data draaien technisch zonder problemen in de cloud, alleen de organisatie en de daarbinnen werkende mensen, moeten er nog mee aan de slag. 

Een eerder artikel ‘Pleidooi voor verantwoord digitaliseren’ stelt dat de digitale wereld orde, stabiele constructies en een fijne beleving vraagt, net als in de fysieke wereld. Digitale architectuur gaat over beeldvorming. Over waar we naar toe transformeren. De eindgebruiker moet in begrijpelijke beelden worden aangegeven wat die nieuwe omgeving gaat worden. Anders wordt het snel een richtingloze chaos. De digitale wereld biedt zoveel functionaliteit dat, net als in de fysieke wereld van steden, huizen en gebouwen, orde nodig is. In de fysieke wereld is dat heel normaal, in de digitale wereld pas een kleine 25 jaar, met vallen en opstaan. 

Architectuur in de digitale wereld

Een onderneming is een verzameling mensen die in een georganiseerd ecosysteem diensten aan zowel elkaar als aan de buitenwereld leveren. Dit ecosysteem bestaat uit interne en externe ‘domeinen’ en vormt in zijn geheel voor de onderneming een waardeketen. Als in dat ecosysteem veranderingen plaatsvinden, verandert ook de waardeketen die is opgebouwd uit relaties, techniek en data(-stromen). De samenwerkende medewerkers worden ondersteund met kennis, informatie, data en applicaties en vormen een ‘connected economy’ die vervolgens de uiteindelijke waarde opbouwt. 

Als een onderneming digitaliseert, dienen de medewerkers mee te migreren in digitale geletterdheid. Elke organisatie wordt steeds meer een datafabriek die comfort, compliancy regels, en informatieproducten en -diensten levert. In mijn blog routekaart naar datadenken, stel ik dat niet alleen medewerkers moeten meegroeien in die digitale geletterdheid, maar bestuurders, toezichthouders en managers behoren dat ook. Want iedereen zal immers in dat nieuwe ecosysteem moeten kunnen functioneren. Van thuiswerkplek tot werkplaats, van klant tot toeleverancier en van kantoor tot directiekamer, op vele devices en platformen. 

Digitaal werken in eco-harmonie

Daarom is cloudmigratie slechts een onderdeel van een grotere verandering. Vaststelling van het nieuwe ecosysteem, de waardeketen in dat systeem, de onderlinge economische connectiviteit en de afgesproken compliancy over betrokken devices inclusief de betrokkenheid van publieke, hybride en private platformen. En daarom zijn Enterprise Architecten zo waardevol: zij hebben de kennis en ervaring opgedaan om al die lagen en onderdelen te kunnen overzien en in logische onderdelen te kunnen indelen. De architect die verantwoordelijk is hoe het ecosysteem er nu en over enkele jaren uit kan en moet zien. 

Maar ook de uitvoerende ingenieur die samen met de architect zorgdraagt dat systemen, techniek en infrastructuur de functies en performance kunnen leveren, zoals bedacht. De servicetechnicus die het ecosysteem in stand houdt, storingen verhelpt en zowel medewerker als klant de dienst levert zoals afgesproken. Zorgen dat het ecosysteem stand houdt en toekomstvast blijft. Architect en ingenieur zijn als yin en yang met elkaar verbonden. De een ontwerpt en de ander realiseert. De een benoemt functies en ontwerpt taken, de ander bouwt systemen en realiseert de diensten. En, last but not least, beiden begrijpen waarom het (in eerste instantie) zó ontworpen is en het (uiteindelijk) zó gebouwd is . . . 

Photo by The Nigmatic on Unsplash