In 1989 lanceerde Tim Berners-Lee een voorstel om een wereldwijd web te ontwikkelen op basis van het zich succesvol ontwikkelende internet. Nu, zo’n dertig jaar later, kunnen we concluderen dat zijn initiatief een denderend succes is geworden. Miljarden gebruikers zijn afgelopen dertig jaar gebruiker van ‘www’ geworden. Anderzijds zien we dat deze mooie techniek ook negatief wordt gebruikt. Black web en cyber-activiteiten tonen aan dat het web een echt onderdeel van onze maatschappij is geworden, naast alle goede ook alle slechte kanten.

Internet is vanuit de academische wereld bedacht om mensen samen te brengen en kennis vrij beschikbaar te maken voor iedereen. Maar sommigen noemen het intussen een ‘digitale dystopie’, de tegengestelde vorm van een utopie: een samenleving met louter negatieve eigenschappen waarin men beslist niet zou willen leven. Een samenleving met alleen akelige kenmerken zoals ooit in 1949 door George Orwells verwoord in zijn boek Nineteen eighty-four. Een afschrikkend toekomstbeeld dat het tegengestelde is aan het in 1516 door Thomas More geschreven boek Utopia, afgeleid van Utopie “onbereikbaar ideaal of droombeeld’.

Gedragscode
Afgelopen weken introduceerde Berners-Lee het ‘Contact for the Web’, een gedragscode voor gebruikers. Vele organisaties hebben dit document ondertekend en de bedoeling is dat uiteindelijk zoveel mogelijk partijen dit contract onderschrijven. De webpagina ‘webfoundation.org’ is online gezet om medestanders in de gelegenheid te stellen dit initiatief te ondersteunen. Het is de ‘ethiek’ die Berners-Lee terug wil brengen, alsmede zijn wens de kosten voor dataverkeer laag te houden. Te voorkomen dat enkele landen of providers het web domineren en hun wil en commerciële grillen kunnen uitleven op een open web dat voor iedereen zou moeten zijn.

Naast vrijheid is privacy een belangrijk onderdeel van die gedragscode. Zoals John Locke (1632 – 1704), die als grondlegger van het oorspronkelijke liberalisme wordt gezien, stelde: ‘Mijn vrijheid eindigt waar jouw vrijheid begint’. Maar dat geldt ook voor de wederzijdse vrijheid van staat en burger. Samen maken we gebruik van het wereldwijde web maar we moeten elkaar niet in de weg zitten. We hebben allemaal recht om toegang en inzicht in alle beschikbare data te krijgen, zeker als het data is die over onszelf gaat. Dit geldt niet alleen voor bedrijven maar zeker ook voor de overheid. Het is een uitdaging techniek te ontwikkelen die het beste in mensen steunt en het slechtste moeilijker maakt, zo stelt de verklaring. Ook burgers zouden het contract moeten ondertekenen, vindt Berners-Lee. Beloven dat ze creatieve en coöperatieve internet-gebruikers zullen zijn, zich netjes gedragen en samen een sterke gemeenschap zullen vormen.

Voorrecht
We zijn in het Westen en zeker in Nederland bevoorrecht. We genieten vanaf midden negentiger jaren van de vrijheid en openheid die het internet ons biedt. Ik had in 1995 mijn eerste publieke internetaccount. Net zoals ik dat jaar een mobiele telefoon en laptop ter beschikking kreeg. Hoeveel is er voor mij sindsdien in feite veranderd? Snellere apparaten, betere communicatie en steeds meer collega’s en klanten die ‘ook’ op dat internet te vinden waren.

Maar op dit moment – een kwart eeuw later – heeft de helft van de wereldbevolking nog steeds geen toegang tot het internet. Wij profiteren van al die verworvenheden maar intussen tegen een steeds hogere prijs. Het internet wordt steeds schadelijker voor onze privacy, voor onze democratie en zelfs voor onze volksgezondheid en veiligheid. Steeds vaker vinden slechte dingen plaats op internet. We zijn als maatschappij de grip op het internet kwijtgeraakt. Daarom de oproep van Tim Berners-Lee om nu werkelijk in actie te komen om te voorkomen dat het internet inderdaad een digitaal dystopia wordt.

How to fix the future
Vorig jaar was de US-journalist Andrew Keen op uitnodiging van Nalta in Nederland naar aanleiding van zijn nieuwe boek ‘How to fix the future’ waarover ik de blog ‘You ain’t seen nothing yet’ maakte. Hij schrijft ook over het steeds onveiliger wordende internet. Elke plek, elke site en op elk moment moet je op je hoede zijn voor onveiligheid, vergelijkbaar met het boek van Ralph Nader: ‘Unsafe at any speed’ over de auto-industrie in 1965.

Als je zelf geen serieuze beveiliging hebt aangebracht en gebruikt, hoef je van de grote IT-bedrijven ook weinig te verwachten. Ondanks alle beloften en goede bedoelingen is het publieke internet een onveilige plek waar geen politie is. Net als in het verleden was het buiten de beveiligde stad of de burcht uiterst onveilig door de aanwezige struikrovers. Honderden jaren werden alle landen geplaagd door struikrovers die in de rechteloze buitengebieden vrijelijk hun gang konden gaan.

Tolhuisjes?
In een uiterst leuk historisch overzicht van de struikroverij blijkt dat, toen de overheid tol toestond en particulieren vrijheid gaf kwaliteit en veiligheid van wegen te verbeteren, de struikrovers snel verdwenen. Overal verschenen tolhuisjes die de bewegingsvrijheid van struikrovers beperkten. De misdaad werd zo uit de grootstedelijke gebieden verdreven. In 1830 vormden tolwegen 20% van het wegennet, een wegennet dat eindelijk veilig was geworden.

Wellicht moet het internet niet meer gratis zijn en moeten we voor mail, berichten, chat en andere diensten steeds vaker betaalde diensten introduceren, net zoals de tolhuisjes een paar eeuwen geleden. Particulieren die voor veilige verbindingen zorgen omdat de overheid er (ook toen) niet in slaagde dat te realiseren. (Netwerk-)providers die met digitale tolhuisjes veilige verbindingen garanderen omdat de overheid ons dat (nog?) niet kan bieden. Meer besloten, betaalde online netwerken via VPN waar je gegarandeerd geen struikrovers meer tegenkomt en betaalt met micro-betalingen op basis van blockchain techniek.

Deglobalisering?
We zien intussen tekenen dat het wereldwijde web in stukken lijkt te vallen. Men noemt dat die ontwikkeling ook wel ‘splinternet’. Of de cyberbalkanisering van het web: het uiteenvallen van de internet populatie in verschillende deelgroepen. Eric Schmidt, voormalig topman van Google voorspelt dat het internet zich binnenkort zal opsplitsen in op zijn minst twee platformen. Volgens hem zal er geen al te grote versplintering gaan plaatsvinden, maar er zullen zeker verschillende online territoria ontstaan met elk eigen voorschriften en beperkte onderlinge contacten.

Niet anders dan ik eerder in mijn blog deglobalisering en het einde van het kapitalisme schreef: de opdeling van de wereld in verschillende economische blokken met elk een eigen internet-platform. Verschillende naast elkaar bestaande wereld-systemen, elk met een eigen intern gereguleerd internet.  Economisch geïntegreerde regio’s die elkaar weinig beïnvloeden, denk aan de US, Europa en China. Tim Berners-Lee probeert dat met zijn nieuwe ‘Contract for the web’ te voorkomen, maar gezien de protectionistische activiteiten in zowel China als Rusland zijn de eerste tekenen van de versplintering van het internet zichtbaar. Het is afwachten hoe zich dit ontwikkelt en het ‘oude’ world wide web wellicht binnenkort helaas toch historie wordt.

Photo by Christian Wiediger on Unsplash