English version: scrol down

Te vaak zien we tovenaarsleerlingen aan het stuur, terwijl techniek geen uitgangspunt maar een sluitpost blijkt te zijn.
We leven in een wereld die volledig draait op techniek, maar die techniek zelf raakt steeds verder uit beeld. Beleidsmakers spreken over energietransities, digitale infrastructuren en slimme systemen – maar vergeten vaak te vragen of het allemaal wel kán. Want wie denkt dat techniek vanzelf gaat, speelt met krachten die hij niet begrijpt.
In deze blog pleit ik voor vakmanschap, leiderschap en wederzijds begrip: tussen zij die beleid maken en zij die het moeten waarmaken.

Wat is technologie en techniek?

Technologie komt van het Grieks: vakmanschap (τέχνη) en theorie (λογία). Het omvat technieken, vaardigheden, methoden en processen voor de productie van goederen en diensten. Technologie is het maken van ingenieuze dingen: techniek. Van het Latijnse ingeniare (bedenken) en ingenium (slimheid) komt het woord ingenieur – in België ook wel een vernufteling genoemd.
Technologie vormt de basis van onze moderne economie en is onmisbaar in het dagelijks leven. Zonder techniek staat alles stil. En dat merken we steeds vaker.

Techniek is een vak. De ingenieurspraktijk is gebaseerd op wetenschap, maar is tegelijk een ándere discipline. Wetenschappers ontdekken hoe de natuur werkt. Ingenieurs bedenken toepassingen op basis van die kennis. Dat zijn twee verschillende werelden. Passie voor wetenschap is niet hetzelfde als passie voor techniek.

Ingenieurs en leiderschap

Om techniek ten goede te laten komen aan onze samenleving zijn mensen nodig met passie voor innovatie én techniek. Ingenieurs zijn allang niet meer alleen ‘nerds’ met specialistische kennis. Ze bekleden steeds vaker leiderschapsrollen. Van een ingenieur mag je méér verwachten: het vermogen om technische vernieuwingen te vertalen naar werkende oplossingen. En dat vereist sociale vaardigheden – om teams aan te sturen en richting te geven.

Die leiderschapsrollen blijven vaak onzichtbaar, want techniek is ‘gewoon’ geworden. We gebruiken haar dagelijks, maar begrijpen zelden hoe ze werkt. De stoomlocomotief, de mechanische rekenmachine of het kasregister lieten zich nog begrijpen. Vandaag vertrouwen we op stille motoren, verborgen chips, onzichtbare software – of een AI-agent of een blockchain die we niet meer zien, maar wel moeten vertrouwen.

De stille kracht van techniek

Techniek is een stille kracht geworden die alles draaiende houdt. Zoals ik eerder schreef: zonder techniek staat alles stil. Of beter: zonder goed werkende techniek.
Als de auto niet start, het water niet uit de kraan komt of de stroom uitvalt, beseffen we pas wat techniek betekent – en hoe lastig het is om dat snel te herstellen.

Tovenaarsleerlingen aan het stuur

Toch lijkt techniek in beleidskringen steeds vaker te worden onderschat. Niet omdat men haar onbelangrijk vindt, maar omdat men denkt dat techniek makkelijk is. Iets dat je ‘erbij’ doet. Een vinkje op de planning, een abstract begrip in de nota. En als het dan niet werkt? Dan moet techniek het plan maar corrigeren.

Kan ICT niet dat onlogische proces of die regeling alsnog laten werken? Nee dus. Als het doel of de werking onduidelijk is, kan techniek dat niet fixen. Wat krom is, kun je niet recht automatiseren.

De kracht van techniek zit in de details: in het integreren van complexe systemen tot robuuste én veerkrachtige oplossingen. Als mensen zonder technische achtergrond fundamentele keuzes maken over technische systemen, zonder zich te laten leiden door vakmensen, ontstaat het risico van de tovenaarsleerling: iemand die met een beetje kennis grote krachten probeert te beheersen – zonder inzicht in de gevolgen.

Een bekend voorbeeld is de Boeing 737 Max. Onder druk van concurrentie koos de leiding van Boeing voor grotere motoren op een bestaand frame. Ingenieurs waarschuwden, maar hun zorgen werden overstemd door commerciële belangen. De oplossing? Een softwarepatch. Het resultaat: twee crashes, honderden doden en een wereldwijd vliegverbod.

Techniek is geen beleidsoptie

We zien het ook dichter bij huis. De energietransitie is een van de grootste technische projecten van deze tijd – maar wordt behandeld als politieke campagne of economische rekensom. Bestuurders willen zichtbare resultaten in de vorm van producten: windmolens, zonnepanelen, elektrische auto’s. Maar vergeten te vragen of het systeem dat wel aankan.

Techniek is systeemdenken – geen productdenken. Het resultaat: teruggeschakelde zonneparken, té beperkte infrastructuren, vastlopende vergunningen en een tekort aan vakmensen die het moeten uitvoeren.

Techniek is geen beleidsoptie. Het is een basisvoorwaarde. Zoals een arts de diagnose overlaat aan de specialist, zo moeten bestuurders hun plannen toetsen op technische haalbaarheid. Niet als excuus achteraf, maar als integraal onderdeel van beleid. Soms zelfs als vertrekpunt voor beleid.

Een goed ziekenhuis laat artsen meebeslissen. Een goed bestuur doet dat ook met ingenieurs. Zeker nu techniek steeds virtueler en onzichtbaarder is geworden. Misschien moeten er zelfs weer ingenieurs in raden van bestuur en bestuurscolleges zitten. Om hun collega’s in en door die onzichtbare wereld te leiden. 

Passie als sleutelvaardigheid

Toch is dit geen pleidooi voor technocratie. Integendeel. We hebben een brug nodig: bestuurders die techniek wíllen begrijpen en technici die de maatschappelijke context en leiderschap aanvoelen.

Ervaren mentoren kunnen daarbij helpen – mensen die niet alleen begrijpen hoe techniek werkt, maar ook waarom. De Stichting i-mentor is een mooi voorbeeld: een netwerk van jong gepensioneerde technische ICT-professionals die hun kennis beschikbaar stellen. Onafhankelijk, zonder commerciële belangen en met het vermogen om complexe materie begrijpelijk te maken. Verzilver ook de vergrijzing – benut alle aanwezige ervaring die het verschil maakt tussen goedbedoeld beleid en werkende oplossingen.

De toekomst is aan ingenieurs met sociale vaardigheden en bestuurders die met passie die technologie willen aanwenden. Die passie – het vernuft – is essentieel. Niet alleen om innovaties te realiseren, maar om de juiste vragen te stellen: werkt het écht? Wat zijn de grenzen? Welke risico’s kleven aan een keuze? 

Alleen met die vragen aan tafel, ontstaat goed beleid.

Techniek als fundament van vertrouwen

Een goed functionerende samenleving draait op vertrouwen in systemen: de brug waar je overheen rijdt, de trein die je neemt, de data die je deelt, de energie die je gebruikt. Dat vertrouwen is gebouwd op techniek. Op mensen die weten wat ze doen. Die niet toveren, maar bouwen.

Daarom moeten we techniek weer zichtbaar maken. Begrijpelijk. Bespreekbaar. Niet als sluitstuk van beleid, maar als fundament ervan.

Zoals ik eerder schreef in mijn blogs: veiligheid, betrouwbaarheid en beschikbaarheid zijn geen luxe – het zijn primaire voorwaarden van moderne samenlevingen.

Daarvoor zijn ingenieurs nodig. Geen tovenaarsleerlingen. Maar vakmensen.

Photo by cottonbro studio 

————————  Translated by ChatGPT ————————

Technology and the Sorcerer’s Apprentices

Too often, we see sorcerer’s apprentices at the helm, while technology is treated not as a starting point, but as an afterthought.We live in a world powered entirely by technology—yet the technology itself is increasingly fading into the background. Policymakers talk about energy transitions, digital infrastructure, and smart systems, but often forget to ask a basic question: is it even possible? Those who believe technology just “happens” are playing with forces they do not understand. This essay makes the case for craftsmanship, leadership, and mutual understanding—between those who create policy and those who must make it work.

What are technology and engineering?

The word technology stems from the Greek words techne (craftsmanship) and logia (theory). It encompasses all techniques, skills, methods, and processes used in the production of goods and services. Technology is about creating clever or ingenious things. The Latin ingeniare (to devise) and ingenium (ingenuity) gave rise to the word engineer—or vernufteling, as the Belgians say. Technology is the domain of engineers, and it forms the backbone of our modern economy. It is indispensable to our daily lives—without it, everything grinds to a halt. And more and more, we are beginning to notice that.

Technology is a craft. Engineering is based on scientific knowledge, but it is a different discipline. Scientists explore the natural world and show us how and why it works. Discovery is the essence of science. Engineers use that knowledge to invent: to devise innovative solutions to societal challenges. They are not a subset of scientists. A passion for science and a passion for technology are two different things. Knowledge of physics and mathematics is not the same as the ability to turn that knowledge into working applications.

Engineers and leadership

To make technology serve our economy and society, we need people with both a passion for innovation and a love of engineering. Engineers are not just nerds with niche knowledge—they increasingly take on leadership roles. A nerd may be an expert in a specific topic but often lacks social skills. An engineer is expected to offer more: the ability to lead innovation into real, working products and services. That demands communication, collaboration, and vision.

These leadership roles are often invisible in daily life, because the world behind technology is poorly understood. Technology “just works.” We use it constantly, and we can barely live without it. But how technology is created, implemented, and maintained is increasingly hidden from view. The more successful technology becomes, the more invisible it gets.

We used to hear and see how the steam locomotive worked. Electric motors are silent and concealed. Mechanical calculators or cash registers could still be understood. Today, everything runs on invisible chips and even more elusive software—or AI agents and blockchains you cannot see, but are still supposed to trust.

The silent force of technology

Technology has become a quiet, invisible force that keeps our lives moving. As I’ve written before: without technology, everything stops. Or more accurately: without functioning technology, everything stops. When the car won’t start, the tap runs dry, or power suddenly goes out across a region—only then do we feel what technology means. And how hard it is to fix when things go wrong.

Sorcerer’s apprentices at the helm

Still, the value of technology seems increasingly underestimated in policy and executive circles. Not because people think it’s unimportant, but because they think it’s easy. As if it’s something you can “just add in.” Technology gets reduced to a cost item, a checkbox on a project plan, or an abstract line in a policy memo. And if it doesn’t work? Then tech is expected to fix it. Can IT solve that illogical process or broken regulation? No, it cannot. If the premise is flawed—if the goals, functionality, or context are unclear—then no amount of tech can fix it. You can’t automate something that’s fundamentally wrong.

The power of technology lies in the details: in precision, in integrating complex systems into robust solutions. When people with no technical background make critical decisions about technical systems without being guided by the experts who design them, we risk putting sorcerer’s apprentices in control—people wielding great forces with only a bit of knowledge, unaware of the consequences.

A well-known example is the Boeing 737 Max. Under pressure from Airbus competition, Boeing’s leadership decided to fit larger engines on an older airframe. Engineers warned of stability issues, but their concerns were overridden by commercial priorities. The solution? A software patch meant to compensate for a mechanical shortcoming. The tragic result: two crashes, hundreds of deaths, and a global grounding of the aircraft.

Technology is not a policy option

We see this closer to home, too. The energy transition is one of the largest technical projects of our time. Yet it’s often treated like a political campaign or a simple economic equation. Leaders want visible outcomes like wind turbines, solar panels, and electric cars—but forget to ask whether the grid can handle it. Engineering requires system thinking, not just product thinking. The result? Solar farms dialed back, stalled permit processes, and a shortage of skilled workers to get it all done.

Technology is not a policy option. It’s the baseline constraint that policy must respect. Just as a doctor defers diagnosis to a specialist, policymakers must subject their plans to technical validation. Not as an excuse or a rubber stamp, but as an integral part of decision-making. A good hospital involves its physicians in decisions. A well-functioning society should do the same with engineers—especially now that technology has become invisible and virtual to the non-expert.

Passion as a core skill

This is not a plea for technocracy. Quite the opposite. We need a bridge between two worlds: leaders who learn to speak the language of technology, and technologists who understand vision, leadership, and social context. Experienced mentors can play a vital role—people who not only understand the technology, but can also explain how and why it works. The Dutch i-mentor foundation is a great example: a network of recently retired ICT professionals who help bridge this gap. Independent, free from commercial interests, and capable of making complex topics accessible.

Let’s turn the aging workforce into an asset—unlock that vast pool of experience, because it can mean the difference between well-intentioned policy and working solutions. The future belongs to engineers with soft skills and leaders with a passion for technology. That passion—vernuft—has become an essential skill. Not just to innovate, but to ask the right questions. Why does this work the way it does? What are the physical limits? What are the risks? Only with those questions at the table can good policy emerge.

Technology as a foundation for trust

A well-functioning society depends on trust in systems: the bridge you drive over, the train you board, the data you share, the energy you consume. That trust is built on technology—on people who know what they’re doing. People who don’t cast spells, but build things.

That’s why we must make technology visible again. Understandable. Discussable. Not as the end of the policy chain, but as its foundation. As I’ve written earlier in my blog about the Digital Home Vault: the safety, reliability, and availability of technology are not luxuries—they are essential prerequisites of modern societies.

And for that, we need engineers. Not sorcerer’s apprentices. But professionals.