In mijn eerste blog in 2010 schreef ik over ‘de nieuwe normaal’ die digitaal zou zijn. Eind datzelfde jaar besprak ik alle goede voornemens om meer standaardisatie, eenvoud, mobiliteit en betere kennis op het gebied van data en veiligheid te realiseren. Waarschuwde ik dat Staat en Justitie intussen meer informatie over burgers en bedrijven hadden dan goed voor ons was. Internetcriminaliteit, cyberafpersing, computervredebreuk, zelfs ‘twitterterroristen’ en haatverspreiding kwamen aan bod.

Terugkijkend lijkt het dat er weinig nieuws onder de zon is. Toch zijn deze thema’s actueler dan ooit. Vijftien jaar en 750 blogs later zijn vragen als ‘Waar laat ik mijn exploderende data?’ en ‘Wie heeft er data over mij?’ nog steeds prangend. De overheid treedt daarbij op als zowel de beschermer én als onze ‘Big Brother’. Adjiedj Bakas schreef rond  2010 in zijn boek Einde van de privacy dat het gevaar van centrale opslag van digitale data alleen maar groter zou worden. In Zuid-Afrika zo stelde hij, noemt men Big Brother niet voor niets ‘Grote Broer Koekeloer’.

Computer voor de massa

Wat is die 15 jaar nu echt veranderd? Onze iPhone, iPad en centrale cloud waren in 2010 al baanbrekend aanwezig. Maar pas de doorbraak in 2016 van de ’transformer-architectuur’ van Google zorgde voor een revolutie in taalmodellen. Wat we toen nog ‘statistiek en slimme algoritmen’ noemden, heet nu Artificial Intelligence en we kunnen eindelijk in schrijf- en spreektaal met computers communiceren. Dat maakte deze toegankelijker dan ooit. Niet langer zijn gespecialiseerde programmeurs en analisten nodig; onze digitale assistent kan nu in seconden zelfstandig zoek- en schrijfwerk voor ons verrichten.

Net zoals elektriciteit begin vorige eeuw onze huiskamers binnenkwam en ons allerhande fysieke hulpjes aanreikte, is de mobiele telefoon onze persoonlijke assistent geworden. Iedereen heeft deze digitale assistent binnen handbereik en spreekt ook nog eens onze moedertaal. We bouwen een ‘digitale tweeling’: een persoonlijke soevereine identiteit als een onlosmakelijke digitale avatar van onszelf. Deze digitale entiteit maakt het mogelijk ons niet alleen fysiek, maar ook digitaal – aantoonbaar rechtmatig – in virtuele werelden te bewegen.

De metaverse

De metaverse draait om dematerialisatie: het samenkomen van de digitale met de fysieke wereld. Het is niet alleen 3D of 2D en zelfs niet per se grafisch. Het gaat over het elimineren van fysieke grenzen, afstanden en objecten. De digitale metaverse is een interoperabel netwerk van virtuele werelden die synchroon worden ervaren door gebruikers met een eigen gevoel van aanwezigheid. Dit omvat identiteit, persoonlijke rechten en afspraken over bezit en transacties. De uitdaging blijft om deze virtuele wereld net zo veilig en betrouwbaar te maken als de fysieke wereld.

Naast genoemde mobiel device, cloud en AI ontwikkelingen spelen momenteel nog twee revoluties. De eerste is het decentrale ‘Web 3.0’, waar met blockchain-techniek digitale valuta, assets (NFT’s), slimme contracten en autonome digitale organisaties (DAO’s) vast te leggen zijn. De tweede revolutie is ruimtelijke (spacial) computertechnologie, die onze visuele beleving naadloos integreert in het dagelijks leven via augmented en virtual reality. Hierdoor worden digitale belevingen in virtuele werelden steeds realistischer en ontstaat digitaal een ongeëvenaarde menselijke ervaring.

Virtueel kan niet zonder fysieke basis

In mijn blog ‘De wereld is analoog’ beschreef ik dat de mens, onze wereld en ons heelal fysiek zijn. Virtuele werelden kunnen niet bestaan zonder fysieke producten zoals chips, netwerken en data-opslag. Grondstoffen als zand, ijzer, koper en zeldzame metalen vormen de basis. Hoe meer we ons in digitale werelden begeven, hoe vaker we dat met een ‘fysiek gecertificeerde’ digitale tweeling moeten doen. Soms anoniem, soms onder een pseudoniem, maar altijd met een bewezen rechtmatige digitale identiteit op de achtergrond die zowel onze privacy beschermt als waarmee we ons formeel kunnen identificeren.

Digitale identiteiten bieden de mogelijkheid om verschillende rollen en verschijningsvormen aan te nemen, afhankelijk van de context — vergelijkbaar met hoe we in de fysieke wereld verschillende facetten van onszelf tonen bij ons werk, in de buurt en bij de sportclub of andere organisaties. Ook fysiek vertonen we ons immers flexibel en autonoom met verschillende – zichtbare – identiteiten. 

Digitaal staatsburgerschap

Een baanbrekende ontwikkeling hierbij is de komst van zowel een digitaal staatsburgerschap als van digitale organisaties. Malta registreert vanaf 2018 bij de KvK een DAO (Digitale Autonome Organisatie) als formele entiteit, terwijl Estland met zijn digitale staatsburgerschap pioniert. Door deze twee te combineren, kan men wereldwijd gereguleerd opereren met een virtueel bedrijf dat werkt met AI-agents. Malta’s vooruitstrevende crypto-regelgeving biedt hiervoor tevens de gewenste consumentenbescherming, marktintegriteit en sectorbescherming.

Estland’s buitenlandse digitale burgers — inmiddels meer dan 60.000 — kunnen volledig deelnemen aan de lokale economie en maatschappij, ondanks dat ze niet fysiek in Estland wonen. Met hun e-identiteit, e-bestuur en e-gezondheidszorg is Estland een voorbeeld voor de rest van de wereld. Virtuele burgers die met en in virtuele organisaties samenwerken en een economie en samenleving vormen.

Conclusie

Terwijl we 2025 naderen, wordt duidelijk dat technologie onze realiteit steeds verder transformeert. De balans tussen fysiek en digitaal, identiteit en privacy, en innovatie en regulering zal cruciaal zijn. AI, de metaverse en digitaal staatsburgerschap vormen slechts het begin van wat mogelijk is in een wereld waarin de fysieke en digitale werkelijkheid steeds meer samensmelten. Hierover kan ik waarschijnlijk nog eens vijftien jaar blijven bloggen . . . 

Photo by Bradley Hook

—————-  Translated by ChatGPT   ———————

What brings 2025

In my first blog in 2010, I wrote about “the new normal” being digital. At the end of that year, I discussed resolutions to achieve more standardization, simplicity, mobility, and improved knowledge in data and security. I also warned that the state and justice departments held more information on citizens and businesses than was beneficial for society. Topics such as internet crime, cyber extortion, hacking, and even “Twitter terrorists” and online hate speech were addressed. Looking back, it seems these themes remain more relevant than ever. Questions like “Where do I store my exploding data?” and “Who has data about me?” persist. The government acts as both protector and “Big Brother.” Around 2010, Adjidj Bakas predicted in his book The End of Privacy that the dangers of centralized digital data storage would only grow. In South Africa, Big Brother is aptly called “Big Brother Peeping Tom.”

Computers for the Masses

What has truly changed over these 15 years? Groundbreaking innovations like the iPhone, iPad, and centralized cloud were already present. However, the 2016 breakthrough of Google’s transformer architecture in language models sparked a revolution. What we once called “statistics and smart algorithms” is now referred to as Artificial Intelligence (AI). For the first time, we could communicate with computers in natural language, making them more accessible than ever. No longer were specialized programmers or analysts required; today, digital assistants can independently perform search and writing tasks for us within seconds.

Just as electricity entered homes in the early 20th century to provide various utilities, mobile phones have become our personal assistants. These digital companions are always within reach and operate in our native language. We are constructing “digital twins”—sovereign personal identities that serve as inseparable digital avatars. This digital entity allows us to navigate both physical and virtual worlds in a verifiable and lawful manner, such as in the metaverse.

The Metaverse

The metaverse is about dematerialization—the merging of the digital and physical worlds. It is not limited to 3D or 2D, nor does it need to be purely graphical. Instead, it eliminates physical boundaries, distances, and objects. The digital metaverse is an interoperable network of virtual worlds experienced synchronously by users, each with a personal sense of presence, including identity, rights, and transactions. The challenge remains to make this virtual world as secure and reliable as the physical one.

Beyond mobile technology, cloud computing, and AI, two additional revolutions are shaping our time. The first is decentralized “Web 3.0,” leveraging blockchain technology for digital currencies, assets (NFTs), smart contracts, and decentralized autonomous organizations (DAOs). The second is spatial computing technology, which integrates digital visual experiences into daily life through augmented and virtual reality. These advancements bring unprecedented realism to digital experiences in virtual worlds.

Virtual Needs a Physical Foundation

In my blog The World Is Analog, I argued that humans, our world, and our universe are inherently physical. Virtual worlds rely on physical products like chips, networks, and data storage, built from resources like sand, iron, copper, and rare metals. The more we immerse ourselves in digital worlds, the more often we will rely on “physically certified” digital twins. Whether anonymous, pseudonymous, or fully verified, these digital identities must protect our privacy while allowing us to formally identify ourselves when needed.

Digital identities also enable us to assume various roles and appearances depending on the context—similar to how we present different facets of ourselves in the physical world, such as at work, in our neighborhoods, or in sports clubs. Just as in real life, digital identities offer autonomy and flexibility.

Digital Citizenship

One groundbreaking development is the advent of digital citizenship and organizations. Since 2018, Malta has formally registered DAOs as corporate entities, while Estonia has pioneered digital citizenship. Combining the two allows individuals to operate globally with virtual companies managed by AI agents. Malta’s progressive crypto regulations provide the necessary consumer protection, market integrity, and sector safeguards.

Estonia’s digital citizens—now numbering over 60,000—can fully participate in the local economy and society, even without residing in the country. With their e-identities, e-governance, and e-health services, Estonia serves as a global model for digital innovation. These virtual citizens collaborate within virtual organizations, forming an economy and society of their own.

Conclusion

As we approach 2025, it becomes evident that technology continues to transform our reality. Striking a balance between physical and digital, identity and privacy, and innovation and regulation will be critical. AI, the metaverse, and digital citizenship are only the beginning of what is possible in a world where physical and digital realities increasingly converge. Undoubtedly, these topics will provide ample material for another 15 years of blogging.