De ontdekking van blockchain kun je zien als het einde van de ‘middeleeuwen van het internet’. Zoals de ontdekking van de dubbele boekhouding rond 1500 het einde van de middeleeuwen markeerde. In 1494 beschreef de Italiaanse wiskundige Luca Pacioli, een Franciscaanse broeder in Venetië, het principe van de dubbele boekhouding. Elke transactie wordt dubbel vastgelegd aan zowel credit- als debetkant van een grootboekrekening. Dit vermindert de kans op fouten omdat beide administraties identiek moeten zijn. Door bladzijden via nummering te koppelen, wordt de mogelijkheid van fraude minimaal. Boekingen en tegenboekingen worden identiek en gelijktijdig gedaan. Net zoals bij blockchain, die door gekoppelde digitale registratie van transacties – via de timestamps en koppeling van de ‘hashes’ tussen de ‘blokken’ – een automatische vorm van boekhouding is. 

De renaissance van het internet

Met de komst van de dubbele boekhouding kon men ook seculier bezit goed registreren en vastleggen, het begin van de Renaissance. Particuliere investeerders kregen zo inzicht op hun bezit. De Italiaanse ontdekking werd snel in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden opgepakt en het succes van de VOC is voor een deel te verklaren door deze strakke dubbele boekhouding. Ook technische innovatie had veel baat door beter inzicht in de economische opbrengsten. De blockchain maakt het nu mogelijk ook voor digitale transacties digitaal bezit eenduidig vast te leggen. En dubbele betalingen onmogelijk te maken. Hoe deze ontdekking in 2008 ontstond en hoe Satoshi Nakamoto het in zijn white paper beschreef: Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System’, schreef ik eerder in de blog “ Wie schonk ons de blockchain?’.

Nog vòòr Nakamoto zijn whitepaper publiceerde, werkte de cryptograaf Ian Grigg in 2005 het concept van de driedimensionale boekhouding uit van de Japanse wizard  Yuji Lijri: ‘Triple entry accounting’. Naast de credit/debet registratie wordt hier ook geregistreerd dat de tegenpartij de transactie heeft uitgevoerd. Zo ontstaat een gesloten systeem en is de boekhouding compleet. Een soort driedimensionale boekhouding waarbij audits automatisch kunnen worden uitgevoerd. We weten niet zeker of Nakamoto het werk van de cypherpunk Ian Grigg kende (of hem zelfs was), maar de Bitcoin biedt via gamification deze automatische audits ook door het Proof-of-Work (PoW) mechanisme. Deelnemers (miners) verdienen punten door transacties actief te controleren en correcties toe te voegen aan het grootboek.   

Bitcoin als gedistribueerd 3D boekhoudsysteem

Bitcoin maakt geen onderscheid tussen interne boekhouding en externe controle en toezicht. Met de blockchaintechniek en het principe van decentrale PoW is registratie en controle geïntegreerd in één digitale administratie ondergebracht. Dat is het revolutionaire aan blockchain en Bitcoin en daaruit afgeleide andere blockchains en cryptomunten. Het is alsof accountant en financiële auditor gelijktijdig, real-time het kasboek kloppend, fraudebestendig en compleet maken met absolute zekerheid. Zie ook de prima beschrijving in het artikel ‘De Bitcoin Accounting Revolution – compleet driedimensionaal boekhouden!’. 

Bitcoin is (nog) geen monetair geaccepteerde rekeneenheid, toch is het als een ultieme rekeneenheid te beschouwen binnen een driedimensionaal boekhoudsysteem in de vorm van een gedistribueerd grootboek, de blockchain en Bitcoin’s PoW-algoritme. De munt heeft monetaire integriteit en is solide digitaal geld dat de mensheid niet meer kan vervalsen. Het is dus inderdaad een renaissance van het internet, omdat het internet nu een fraude-bestendige driedubbele boekhouding kent. Enerzijds is dit een technische revolutie die de kern is van alle Web3 ontwikkelingen, maar anderzijds is het een sociale revolutie die – per definitie – ontwrichtend is. Immers alle wezenlijke technische ontdekkingen veranderden op ontwrichtende wijze onze economie en samenleving. 

Ontwrichtende paradigmaverschuiving 

Bitcoin is het eerste boekhoudsysteem ter wereld dat absolute zekerheid biedt over grootboekgegevens. Dit wordt bereikt door handige verificatie door derden via zijn inflexibele, zeer redundante protocol en netwerk. Vanuit boekhoudkundig perspectief is de snelheid waarmee deze verificatie door onafhankelijke partijen plaatsvindt ongelooflijk significant. Het is een paradigmaverschuiving van een overhead-intensief en traag verificatieregime naar een lichtgewicht regime voor gebruikers en altijd slechts ‘een klik verwijderd’ is. Simpel gezegd, het haalt de oude en afzonderlijke functies voor interne boekhouding en externe audit uit elkaar door ze te combineren tot één enkel, onafscheidelijk product.

Niet elke blockchain is ‘automatisch’ absoluut betrouwbaar. Het netwerk moet voldoende gedistribueerd zijn en er moeten voldoende middelen zijn om het netwerk goed te blijven ondersteunen. Dit zijn de redundantie-pijlers die de blockchain zo betrouwbaar maken en er zijn in feite niet echt heel veel blockchains die aan deze criteria voldoen. Het vermogen om absolute zekerheid te bieden, is essentieel voor de levensduur van elk blockchain-netwerk, aangezien ondernemers zich alleen zullen scharen achter boekhoudschema’s die zeer betrouwbaar blijken te zijn*). De ironie is dat formele fiat-gelden niet native crypto gebaseerd zijn en dus geen toegang hebben tot de volledige diepte van de garanties die crypto-gelden kunnen bieden. Dat is de paradox waar de financiële wereld momenteel tegenaan loopt  . . . 

Blockchain is here to stay . . .

Net zoals de dubbele boekhouding onomkeerbaar het einde van de middeleeuwen markeerde en we naast kerkelijk en adelijk bezit nu ook burgerlijk bezit eenduidig en onveranderlijk konden registreren, zo heeft de blockchain het internet uit de middeleeuwen gehaald. De blockchain is eenmaal ontdekt en zal nooit meer verdwijnen. Net zoals elektriciteit na de ontdekking daarvan door Faraday, nooit meer verdwenen is. In tegendeel, elektrificatie is de basis voor onze huidige energietransitie. Omdat het blockchain-model zo eenvoudig is – Satoshi legt het in zijn whitepaper in slechts zes zinnen uit – is groei van het gebruik evident. Het combineert ‘geld + boekhouding + verificatie door derden’ in een enkel software gebaseerd product dat geen enkel ander softwarepakket kan bieden. 

Het boekhoudschema van Bitcoin is ook uniek omdat het de eigenschappen bezit die intense, op nutsvoorzieningen gebaseerde garanties voor gebruikers mogelijk maken, zoals weerstand tegen censuur en weerstand tegen inbeslagname van activa. Juist deze kenmerken maken bitcoins tot een populair voertuig voor waardeopslag, met gemakkelijker toegang door de digitale transparantie. De combinatie van boekhouding én op nutsvoorzieningen gebaseerde garanties én digitale transparantie, maakt bitcoins een ideaal hulpmiddel voor bescherming tegen politieke monetaire regimes en zal uiteindelijk de kwaliteitskandidaat blijken te zijn voor door de markt geselecteerd “gezond geld”.

Het internet wordt eindelijk volwassen

De blog ‘Het internet van waarde’ beschrijft dat de revolutie van Web3 ‘waardetoevoeging’ is. Na ‘the read-only internet’ (Web1) en ‘the participative internet’ (Web2 ) zien we steeds beter de innovatie die opvolger ‘the internet of value’ (Web3) te bieden heeft. Voor het eerst kunnen we 100% digitaal, elke uitgifte, elk eigenaarschap en elke overdracht van bezit, eenduidig, open en onveranderlijk vastleggen. Op basis van een digitaal bewijs – een cryptografisch token – dat het recht van dat eigenaarschap in een decentrale blockchain boekhouding vastlegt. Hierdoor wordt het mogelijk een écht digitale, uniforme standaard te creëren voor bezit, dat eenduidig wereldwijd kan worden gebruikt. Web3 opent de weg naar ‘hyper-tokenization’: uniforme digitale certificaten of aandelen van welk bezit ook, instantaan en onveranderlijk koppelen aan een digitale identiteit en een digitale inkomsten- en/of een geldstroom. 

*) Digitale boekhoudschema’s moeten voor Enterprises zeer betrouwbaar zijn. Dat is de reden dat Digicorp Labs voor haar Enterprise solutions gebruik maakt van de publieke, open source blockchain DigiByte dat transacties veel sneller verwerkt dan Bitcoin. Het is één van de langst bestaande en veiligste blockchains ter wereld. Met zijn slimme contract-functionaliteit heeft DigiByte veel potentiele toepassingen.

Photo by cottonbro studio.