In 2004 begon de Nederlandse overheid met het Nederlandse Taxonomie Project (NTP). Doel was ondernemers een platform te geven om financiële gegevens elektronisch aan te bieden aan overheidsinstanties. In 2008 werd dit initiatief door de Australische overheid overgenomen en kreeg het project een meer internationale naam: Standard Business Reporting (SBR). Het is een standaard waarmee bedrijven hun rapportages zoals belastingaangiften, kredietrapportages en statistiek informatie elektronisch kunnen sturen naar verschillende ontvangers.

SBR dwingt te rapporteren op basis van taxonomie. Het woord is afgeleid van het Griekse woord táxis hetgeen ordening of schikking betekent. Het is het indelen van individuen of objecten in groepen (taxa) en dus een vorm van classificatie. De rapportage is gebaseerd op XBRL (eXtensible Business Reporting Language), een open standaard die is gebaseerd op XML en wordt door de non-profit organisatie XBRL International beheerd en wordt intussen in 50 landen gebruikt en ondersteund. Deze standaard wordt ook steeds vaker in applicaties opgenomen om gestandaardiseerde gegevensuitwisseling mogelijk te maken.

Standaard vanaf 2020
Zoals elke internationale standaard is het grote voordeel dat standaard bedrijfsrapportages op deze wijze snel en eenvoudig kunnen worden aangeleverd. Als een bedrijf eenmaal zijn administratie op SBR heeft ingericht, is het eenvoudig die standaard te blijven gebruiken. Doordat administratie feitelijk een centraal bronbestand is, kan met één druk op de knop een rapportage worden opgesteld en verzonden. Voor Nederland wordt gebruikt gemaakt van de Nederlandse Taxonomie. Een gemeenschappelijk gegevenswoordenboek met definities van gegevens die nodig zijn voor wettelijk verplichte rapportages.

Vanaf 1 januari 2020 zal in Europa deze standaard – onder de naam the European Single Electronic Format (ESEF) – het officiële elektronische reportage format zijn. Al in 2013 werd door de EU een set regels gedefinieerd om jaarlijkse financiële rapporten op gestandaardiseerde wijze te kunnen uitwisselen. Door gegevens in dit formaat te registreren, is de data ook open om direct analyses op los te laten. Dus ook gereed voor ‘Big Data’ verwerking. Eind vorig jaar heeft de Europese Commissie besloten dat vanaf boekjaar 2020 alle ondernemingen hun jaarrekening op basis van XBRL moeten insturen naar hun lokale toezichthouders.

Ordening
In onze informatiewereld zijn data-standaarden de basis om communicatie mogelijk te maken. Daarom is naast de ontwikkeling en aansluiting bij Internationale Standaarden, Europese integratie een belangrijke stap. SBR draait om gegevens, processen en techniek. Hierdoor kunnen softwareontwikkelaars ook in hun applicaties deze standaarden direct toepassen om gegevens vast te leggen, processen aan te sturen en communicatie mogelijk te maken. En snijdt het mes aan twee kanten: de gebruiker kan veel sneller van standaarden gebruik maken en de technische platformen kunnen snel aan de gevraagde standaardisatie voldoen.

Blijft over de adoptie door de organisaties. Daar zit vaak de pijn: breed overstappen op SBR vraagt een intern transformatieproces. In deze blog uit 2018 verhaalt de schrijver dat al in 2008 de behoefte aan deze standaard bestond. Nu tien jaar later worden weliswaar al miljoenen jaarrekeningen via SBR aangeleverd, maar dat gebeurt eerder omdat het móet, dan dat men er voordeel in ziet. Net zoals zovele digitale transformaties zien we dat vele ondernemingen over het hele gebied moeite hebben zich naar de basics van de informatiemaatschappij van de 21^steeeuw te voegen.

Data is de basis
Een taxonomie is rigide en schept gelijkheid. Het biedt geen ruimte voor uitweidende of verhullende verhalen. Het is zo als het is, en niet anders. Een meter is een meter, een kilogram een kilogram en een euro een euro. Het is een set standaard gegevens op rapportage niveau. Als je op deze wijze je administratie standaardiseert, kun je je alleen onderscheiden omdat je enerzijds je processen slimmer weet in te richten en anderzijds slimmer de relaties tussen brondata slimmer weet te begrijpen en te gebruiken. Verhullende rapportages zijn immers verleden tijd.

Omdat het makkelijk wordt een rapportage te hergebruiken en deze met een druk op de knop te vernieuwen, wordt versiebeheer mogelijk en trendanalyse makkelijker. Daarom is het belangrijk dat steeds meer data past in het SBR-raamwerk. Dat geldt ook voor de wijze van registratie en vastlegging van open data. Helaas is veel opendata niet eenduidig en verschillend gestructureerd. In eerdere blogs beschreef ik al het groeiende belang van opendata, een termom vrij beschikbare informatie aan te duiden. Bij opendata wordt er naar gestreefd om beperkingen in hergebruik tot een minimum te beperken. Daarom passen SBR en open data zo goed bij elkaar: de focus ligt beiden op standaardisatie en uitwisseling van gegevens.

Open SBR
Er zijn intussen al diverse opensource projecten in ontwikkeling die publiekelijk software ter beschikking op internet. De organisatie OpenSBR biedt bijvoorbeeld een overzicht van de vele opensourceprojecten die voldoen aan SBR-standaarden. Het is een privaat initiatief dat is opgezet door enthousiastelingen en toont publiek gemaakte broncodes van diverse bedrijven. Door hiervan gebruik te maken, slaat een organisatie twee vliegen in een klap. Enerzijds ondersteunt het de transitie naar de SBR-standaarden en anderzijds kan men via Github direct open source functionaliteit ter beschikking krijgen om het in eigen processen en projecten toe te passen.

De wereld bestaat uit de combinatie van open en gesloten data. Daarnaast uit opensource toepassingen, SaaS-diensten en tientallen bestaande applicaties die hiervoor geschikt zijn of worden gemaakt. Allen hebben hun voor- en nadelen en er is intussen voor ieder wat wils. Maar één ding is zeker: in 2020 zullen organisaties aan deze internationale standaarden moeten voldoen. Het is duidelijk dat SBR één van de belangrijke bouwstenen in de verdere ontwikkeling van de Digitale overheid is. In 2020 komt alles samen van de ontwikkeling die in 2004 initieel in gang is gezet. Standaarden ontwikkelen kost tijd en energie, maar heeft als eigenschap dat het uiteindelijk de gewenste meerwaarde levert die de visionairs jaren eerder al op het netvlies hadden.

Photo by Frederick Tubiermont on Unsplash