De actuele waarde van bedrijfsdata kun je berekenen op basis van de contante waarde van de toekomstige kasstromen. Mag je een klantenbestand als actieve immateriële waarde opvoeren op je balans? Het heeft zeker waarde voor de toekomst. Mag je daar ook een pandrecht op laten gelden? Heeft jouw klantdata toekomstige waarde als je het wil verkopen?
Dat hangt ervan af. Als je met die data snel nieuwe klanten kunt krijgen, dan heeft die data ontegenzeggelijk waarde voor de (nieuwe) eigenaar. Maar veel van die ‘berekende’ waarde valt ook onder de term ‘goodwill’ en dat is eigenlijk ’wat de gek ervoor geeft’. Als opgevoerde goodwill niet ooit gekocht is door iemand, kun je er lastig een waarde aan toekennen. Dat geldt voor veel bedrijfsdata: heeft er ooit iemand een realistisch bod op gedaan?

Wat heeft immateriële waarde?
Klantenbestanden, patenten, licenties hebben allemaal immateriële waarde en zijn voor de eigenaar waard beschermd te worden tegen diefstal en verlies. Zeker als het nodig is om het kernproces van het bedrijf te continueren. Maar net als immateriële activa zijn ook materiële activa vaak lastig te waarderen. Wat is de waarde van de oude schuur of fabriekshal? Zolang je er niets mee doet en er geen interesse van derden voor is, is het weinig waard. Niet meer dan de executiewaarde en dus in feite ‘wat de gek ervoor geeft’.

Pas als je (unieke) data hebt die voor een ander of direct zijn winst kan verhogen of direct zijn kosten kan verminderen, kun je serieus actuele waarde aan data hangen. Data economisch waarderen is zinvol als onderpand voor een lening of bij verkoop van de onderneming. En besef dat die data een onderdeel van een totale potentiele waarde is. Als je een uniek bestand krijgt voor nieuwe potentiele klanten maar je hebt geen verkoopafdeling, dan is de waarde nog beperkt. Dus data heeft pas waarde als je het direct in een schaalbaar operationeel proces kunt inzetten en daarmee op korte termijn de winst kan verhogen of de kosten kan verlagen.

Immateriële overnames
Er zijn steeds meer ondernemingen wier waarde niet materieel maar immaterieel wordt bepaald. In plaats van op historische omzet nu op basis van toekomstige omzet. Een voorbeeld is Diageo (Johnnie Walker etc.) die in 2017 Casamigos (Tequila) overnam. De immateriële activa van Casamigos waren bepalend voor de overnameprijs van voor het bedrijf. Uiteindelijk twintig keer de omzet, ver boven het gemiddelde in de markt van 6 tot 7 keer de omzet. Investeerders trekken zich steeds minder aan van historische resultaten in een jaarrekening maar kijken naar de key performance indicators met een voorspellende waarde.

Kijk naar bedrijven als Netflix en Tesla die een negatieve cashflow hebben maar waarvan de toekomstige waarde nog steeds groeit. Door te blijven investeren, groeit de toekomstige waarde sneller dan de kosten van die investering. Hierdoor neemt het aantal klanten toe, de concurrentiepositie wordt beter en het bedrijf krijgt een steeds sterkere marktpositie. Overnames van dit type zijn vooral interessant als de overnemende partij in staat is snel te schalen op basis van de nieuwe data die het gekochte bedrijf additioneel kan leveren. Daarnaast het is ook van belang om aanvoer en waarde van de toekomstige data te borgen, bijvoorbeeld door de oprichters en sleutelpersonen nog enkele jaren voor het bedrijf te behouden. Anders verdampt de toekomstige waarde alsnog heel snel.

Infonomie
Het woord infonomie is een samentrekking van informatie en economie en werd begin deze eeuw door de IT-analist Doug Laney als eerste gebruikt. Samen met collega’s ontwikkelde hij informatie-auditing technieken om kenmerken van brondata en de potentiele bedrijfswaarde te valideren, kwalificeren en te kwantificeren. Infonomie is dus de theorie en het vakgebied waar economische waarde wordt toegekend aan informatie. Het levert een raamwerk voor bedrijven om informatie als immateriële activa te kunnen waarderen, beheren en gebruiken. Infonomie beoogt het toepassen van principes uit zowel de economie als vermogensbeheer.

Het hoofdprincipe van infonomie is de erkenning van informatie als bedrijfsactiva. Hoewel algemeen aanvaarde boekhoudprincipes nog niet verplichten tot het rapporteren van informatie van activa op de balans, oordeelt infonomie dat organisaties dienen te erkennen dat informatie meer is dan ‘slechts’ een bron van data. Informatie heeft dus zowel potentiële als gerealiseerde waarde. De informatie moet natuurlijk wel kwantificeerbaar zijn waarbij marktwaardering, kostenbenadering en inkomensbenadering de belangrijkste gebruikte waarderingsmethoden zijn.

Kwaliteit van de data
De kwaliteit van ijzer als eindproduct hangt af van zowel de kwaliteit van het gedolven ijzererts als de kwaliteit van het opwerkingsproces tot bruikbaar ijzer. Ook bij data geldt wat is de kwaliteit van de bron en hoe wordt die brondata aantoonbaar tot bruikbare einddata opgewerkt en onderhouden. De immateriële waarde van ‘data’ op de balans hangt dus sterk af van de kwaliteit en gebruiksmogelijkheden van de einddata. Omdat steeds meer organisaties data-gedreven zijn, wordt de kwaliteitsbehoefte van de data die door dat proces vloeit groter. Immers, die kwaliteit bepaalt in hoge mate de waarde van eindproduct en geleverde diensten. En dus van omzetpotentie, winstgevendheid en efficiency. Data is net als ijzer een hoogwaardige grondstof geworden. Die je zelf kunt winnen of als hoogwaardige grondstof kunt inkopen.

Daarom is goed datamanagement net zo belangrijk als een goede boekhouding. Met adequaat datamanagement is men in staat niet alleen de huidige kwaliteit te beoordelen maar ook de toekomstige kwaliteit te bepalen. En te blijven garanderen! Dit is vaak een belangrijke reden om snel digitale transformaties door te voeren. Informatietechniek wordt van kostenplaats en ondersteunende techniek de kern van het proces zelf. Daardoor neemt ook de immateriële waarde van het proces – en dus de onderneming – enorm toe. Dit levert een multiplier op wat betreft de marktwaarde van de onderneming. Digitale transformaties verhogen niet alleen de huidige maar vooral de toekomstige marktwaarde. Dit geeft de urgentie aan voor snelle digitale transformaties; pas ná die initiële transformatie kan de toekomstige waarde groeien.

Digitale Transformatie
De waarde van veel bedrijven is steeds vaker gebaseerd op het bezit van immateriële activa. Data-gedreven bedrijven die gebruik maken van slechts kosten-gebaseerde clouddiensten hebben daardoor ook minder materiele goederen – informatietechniek – in huis en zijn bijna volledig immaterieel geworden. Elke vernieuwing vraagt voorbereiding, kennis en definitie van de vertrekpunten. Een goede dataclassificatie is een no-brainer voor geslaagde digitale transformaties. Wat is mijn data, waar staat het, van wie is het en vooral wat kan ik er in de toekomst mee doen? Van data analyseren of het toekomstige waarde heeft of dat het slechts wettelijk nog enige tijd moet worden bewaard. En de rest opschonen, want overbodige data kost net als overbodige grondstoffen immers geld en levert ook nog eens risico’s op. Data is niet voor niets het nieuwe zwarte goud van de 21^ste eeuw.

Photo by Alexander Mils on Unsplash