English version: scroll down

In de 17e eeuw werden scheepvaartroutes de slagaders van de handel. Vandaag lopen diezelfde slagaders onder water — in de vorm van glasvezelkabels — én sinds kort door de ruimte via satellietnetwerken. Wie deze routes of hun knooppunten beheerst, beheerst informatiestromen. Nederland heeft, net als toen, nog steeds een strategische positie als belangrijk knooppunt. Inclusief voldoende innovatieve kracht. Maar de vraag is: voor hoelang nog?

Amerika kijkt naar het Oosten

In de geopolitiek zien we een duidelijke verschuiving. Amerika richt zijn blik niet langer op Europa, maar op Azië. Europa is het ‘ingeslapen’ continent geworden, terwijl de economische dynamiek en bevolkingsgroei zich verplaatst naar Azië en de BRIC-landen. Wie vandaag macht wil uitoefenen, doet dat via de nieuwe zijderoutes die in Azië beginnen. Brussel speelt daarin geen echte rol meer van betekenis: de EU lijkt verworden tot een machteloze vakbond van landen. Zolang mogelijk proberen we als EU de oude macht te behouden, die steeds sneller door onze vingers wegglipt. Willen we als Nederland blijven meedoen in de nieuwe wereld, dan moeten we dat als natie doen — niet als onderdeel van een traag en verdeeld Europa.

Europa aan de zijlijn

Vorige week zagen we hoe in Alaska, daar waar Eurazië het dichtst bij Amerika ligt, een topontmoeting plaatsvond tussen Rusland en de VS. Niet in Europa, dat ooit de logische brug was tussen beide landen. Een Chinese student verwoordde het treffend toen hij na zijn verhuizing naar de VS een kaart deelde op X: “In mijn wereldbeeld lag China centraal, de VS rechts en Europa linksboven. Toen ik in het Westen kwam, ontdekte ik dat de kaart daar er anders uitziet.”

Alaska is het nieuwe ontmoetingspunt van Oost en West. Ons Europese wereldbeeld is gevormd vanuit het verleden. Maar de werkelijkheid verandert. Straks woont meer dan 80% van de wereldbevolking in Azië, Afrika en Amerika. Europa is dan nog slechts een klein stukje linksboven op de kaart. Het nieuwe middelpunt ligt niet meer in de Noordzee, maar rond Azië en de Pacific. Daar waar onze VOC vroeger handelde en de macht had.

Onze VOC-mentaliteit in een digitale wereld

In de 17e eeuw voeren wij als klein Nederland overal ter wereld. We dreven handel van Oost tot West, vanuit het perspectief van een wereldkaart waarop de Noordzee het middelpunt was. Later namen Engeland en vervolgens de VS dat middelpunt over. Maar nu zien we dat middelpunt wezenlijk verschuiven. Oost en west ontmoeten elkaar niet meer via de Atlantische oceaan maar via de Pacific. Op een lijn waar Alaska, Indonesië en Australië ongeveer het midden zijn.

In mijn blog AI – De Nieuwe Olie van een Nieuwe Wereldorde beschreef ik hoe op 13 mei 2025 in Riyad een geopolitiek scharniermoment plaatsvond. Daar kwamen technologie, kapitaal en politieke macht samen: het begin van een nieuw tijdperk waarin data en algoritmes de nieuwe olie zijn. Europa schitterde door afwezigheid. Terwijl de VS en Saoedi-Arabië elkaar vinden in een AI-pact en China zijn zelfstandige technocratische koers vaart, blijft Europa steken in verdeeldheid, nostalgie en trage besluitvorming. Zonder enig leiderschap dat wereldwijd wordt herkend en erkend.

Toekijken of meespelen?

Daarbij komt dat Europa onder druk staat van grootschalige migratiestromen, die bestaande sociale systemen belasten en de fundamenten van onze eeuwenlang opgebouwde welvaart en culturele samenhang aantasten. Wanneer we hierin geen richting kiezen, dreigt het continent eerder onderdeel te worden van de problemen van de ontwikkelingswereld, dan een speler in de oplossingen van de toekomst.

We hebben initiatieven als GAIA-X en de European Cloud Federation, maar raakten als land veel Internationale bedrijven kwijt. We hebben noch de technische noch de politieke daadkracht om zelf die nieuwe datastromen inclusief toegepaste AI, als strategisch machtsmiddel te omarmen. AI is geen onderzoeksproject meer, maar geopolitiek gereedschap. Als we als Europees land willen (blijven) meetellen, zullen we onderdeel van die nieuwe zijderoute moeten zijn. Met Europa of – als dat te traag is – dan maar op ons zelf. De vraag is: willen we toekijken of meespelen?

Geen unies, maar staten

De geschiedenis laat zien dat natiestaten — niet unies of politieke samenwerkingsverbanden — telkens de grote sprongen maakten. Nederland met de VOC en WIC, Engeland met de industriële revolutie, Amerika met olie en elektronica. Steeds waren het staten die hun energiebron, technologie en handelsroutes beheersten. Ook nu zien we weer dat het om staten gaat: de VS, Rusland, China, India, Israel, Indonesië. Landen waar de technologie wél razendsnel vooruitgaat, waarmee je graag handel wilt drijven als je vooruit wiltkomen. Als je welvaart wil brengen in je eigen land.

Zoals Trump ooit zei: hij onderhandelt alleen met soevereine staten, niet met vakbonden van landen zonder gezamenlijke stem. Dat is de harde les voor Europa. Zonder soeverein leiderschap geen strategische positie in het nieuwe data en AI-tijdperk. Als ambtelijke EU-vakbond zal ons dat niet lukken, wellicht als individuele staten wel. 

Nieuwe dataroutes, oude handelsgeest

In mijn blog Van Zijderoute tot Dataknooppunt liet ik zien dat vier van de tien grootste dataknooppunten zich nog altijd in Europa bevinden, waaronder onze eigen AMS-IX, één van de oudste ter wereld. Dat is een route die ons direct kan verbinden met het nieuwe digitale centrum in Riyad en de groeiende infrastructuur in Azië.

Nederland kan opnieuw fungeren als handelsnatie, maar nu voor data en informatie in plaats van specerijen en goederen. Niet als radertje in een logge unie, maar als kleine, soevereine handelsstaat die slim haar ligging benut — net zoals Singapore, Hongkong en Zuid-Korea dat eerder deden. Onze ligging aan de Noordzee maakte ons ooit de Chinezen van Europa. Vandaag kan diezelfde ligging ons opnieuw een strategische sleutelrol geven in de datahandel via onderzeese kabels en potentieel via satellietnetwerken.

De wereldkaart verandert

De wereldkaart draait. Waar wij eeuwenlang het middelpunt waren – van VOC tot laatste tachtig jaar na WO II – verschuift dat middelpunt nu richting Azië en Pacific. Voor Nederland is dit geen bedreiging – we hebben eerder de hele wereld bevaren – maar als handelsland juist een kans. We kunnen onze rol als dataknooppunt versterken, daarmee geld verdienen en opnieuw bewijzen dat een kleine staat, strategisch gelegen en met handelsgeest, een groot verschil kan maken.

De vraag is niet óf de nieuwe routes ontstaan, maar of wij er nog deel van uitmaken. De slagaders van de 21e eeuw zijn digitaal — en de keuze is aan ons: blijven we linksboven staan of tekenen we de kaart opnieuw mee?

Photo by Google DeepMind

How New Data Routes Are Redrawing the World

In the 17th century, shipping routes were the arteries of trade. Today, those same arteries run beneath the seas — in the form of fiber-optic cables — and, more recently, through space via satellite networks. Whoever controls these routes and their junctions, controls the flow of information. The Netherlands still holds a strategic position as an important hub, just as it once did. But the question is: for how much longer?

America Looks East

In geopolitics, a clear shift is underway. The United States no longer focuses on Europe but on Asia. Europe has become the “sleeping” continent, while economic dynamism and population growth move toward Asia and the BRIC nations. Today, those who want to wield power must do so via the new Silk Roads that begin in Asia. Brussels no longer plays any meaningful role: the EU has become a powerless trade union of states, clinging to its fading influence. But if the Netherlands wants to participate in this new world, we must do so as a nation — not as part of a slow and divided Europe.

Europe on the Sidelines

Just last week, in Alaska — where Eurasia lies closest to America — a summit was held between Russia and the US. Not in Europe, once the logical bridge between them. A Chinese student captured this shift perfectly when he shared a map on X after moving to the US: “In my worldview, China was at the center, the US on the right, and Europe in the top left. When I moved here, I discovered the map looked very different.”

Alaska is becoming the new meeting point between East and West. Our European worldview was shaped by the past, but reality is changing. Soon, more than 80% of the world’s population will live in Asia, Africa, and South America. Europe will then be just a small piece in the upper-left corner of the map. The new center is no longer the North Sea, but Asia and the Pacific — the same regions where our VOC once traded and held power.

Our VOC Spirit in a Digital World

In the 17th century, the Netherlands sailed across the globe. We traded from East to West, from the perspective of a world map with the North Sea at its center. Later, England and then the United States took over that central position. But now we see the center shifting again. East and West no longer meet across the Atlantic, but across the Pacific — on a line where Alaska, Indonesia, and Australia roughly form the midpoint.

In my blog AI – The New Oil of a New World Order, I described how on May 13, 2025, in Riyadh, a geopolitical turning point took place. Technology, capital, and political power converged there: the beginning of a new era in which data and algorithms are the new oil. Europe, however, was conspicuously absent. While the US and Saudi Arabia forged an AI pact and China pursued its own technocratic course, Europe remained stuck in division, nostalgia, and slow decision-making — lacking leadership that is globally recognized and respected. At the same time, Europe is under pressure from large-scale migration flows that strain social systems and erode the foundations of accumulated prosperity and cultural cohesion. Without a clear direction, the continent risks becoming part of the challenges of the developing world rather than a player in shaping the solutions of the future.

Yes, we have initiatives like GAIA-X and the European Cloud Federation, but we lack national Big Tech and the political determination to embrace new data flows and AI as strategic instruments of power. AI is no longer a research project — it is geopolitical leverage. If we, as a European country, want to remain relevant, we must become part of this new Silk Road. With Europe — or, if that proves too slow, on our own. The question is: do we want to watch, or do we want to play?

Not Unions, But States

History shows that nation-states — not unions or political alliances — have always made the great leaps. The Netherlands with the VOC and WIC, England with the Industrial Revolution, the United States with oil and electronics. Time and again, states that controlled their energy sources, technologies, and trade routes shaped history.

And today, it is again states that matter: the US, Russia, China, India, Israel, Indonesia. Nations where technology is advancing at lightning speed, nations with which you want to trade if you want to progress. If you want to bring prosperity to your own people.

As Trump once said: he negotiates only with sovereign states, not with unions of countries without a single voice. That is the hard lesson for Europe. Without sovereign leadership, there is no strategic position in the new era of data and AI. As an administrative EU trade union, we will not succeed. Perhaps as individual states, we might.

New Data Routes, Old Trading Spirit

In my blog From Silk Road to Data Hub, I showed that four of the world’s ten largest internet exchanges are still located in Europe, including our own AMS-IX, one of the oldest in the world. That is a route that can directly connect us to the new digital center in Riyadh and the growing infrastructure in Asia.

The Netherlands can once again act as a trading nation — but this time in data and information rather than spices and goods. Not as a cog in a sluggish union, but as a small, sovereign state that wisely uses its geographical advantage — just as Singapore, Hong Kong, and South Korea have done before. Our location on the North Sea once made us the “Chinese of Europe.” Today, that same location could again give us a strategic role in global data trade, via undersea cables and increasingly via satellite networks.

The World Map is Changing

The world map is turning. Where we once stood at the center — from the VOC era to the decades after World War II — the center now shifts toward Asia and the Pacific. For the Netherlands, this is not a threat. We have sailed the world before. For us as a trading nation, it is an opportunity. We can strengthen our role as a data hub, generate wealth, and once again prove that a small, strategically placed nation with a trading spirit can make a global impact.

The question is not if the new routes will emerge, but whether we will still be part of them. The arteries of the 21st century are digital — and the choice is ours: will we remain stuck in the upper-left corner, or help redraw the map?