Een kerst-essay: groeten uit 2035
English version: scroll down
Kerst 2025, tachtig jaar na 1945 — vlak vóór de nieuwe dageraad.
Hans Timmerman.
Proloog – Het half-gesloten gordijn
Terugkijken vanuit de toekomst is een van de krachtigste oefeningen die een mens kan doen. Stel je voor dat we in 2035 zitten.
De ochtend is koud en helder. In de Wieringermeer zoemt een kleine modulaire reactor. Een drone met kerstcadeaus stijgt geruisloos op uit Eindhoven. De elektriciteitsprijs: 5,8 eurocent per kWh — de laagste van Europa.
Vanuit die toekomst kijken we terug naar de winter van 2025. En dan schuift een gordijn open dat al jaren half gesloten was. Voor de goede kijker was het in L’heure bleu al zichtbaar.
We zien nieuwe patronen. Verbanden. Keuzes. En vooral: gemiste kansen, verborgen onder de ruis van dagelijks debat, verkiezingscycli en morele verontwaardiging.
In enkele weken gebeurde wat jaren stilstand niet lukte: de EV-markt stortte in, subsidies verdwenen, de cryptomarkt corrigeerde fictieve rijkdom, inflatoire druk nam af en koopkracht keerde terug. België weigerde Russische tegoeden bij Euroclear als oorlogskrediet te misbruiken. En precies tachtig jaar na 1945 publiceerde de nieuwe Amerikaanse regering haar National Security Strategy — een document dat de wereldorde herschrijft.
Dit essay is geschreven vanuit die toekomstige blik, maar bedoeld voor het heden. Geen voorspelling. Een verkenning.
Dat is wat ik mijn leven lang heb gedaan.
Nederland werd groot door ketens, niet door grondstoffen
Nederland was nooit groot door omvang of brute macht. We hadden wind, water — en mensen die begrepen dat welvaart ontstaat door verbinden.
De zaagmolen aan de Zaan halveerde tijd. De VOC voer op ketens: molens, werven, bankiers, verzekeraars en een overheid die die keten beschermde.
Driehonderd jaar later bouwde Philips ecosystemen. Shell creëerde raffinageclusters. Fokker verbond universiteiten, toeleveranciers en productielijnen.
En toen — ergens tussen 2000 en 2015 — vergaten we dat.
We dachten dat welvaart een spreadsheet was. Dat je industrie kon uitbesteden en alleen diensten hoefde te houden.
Dat we wel de topatleet wilden, maar niet zijn zweet.
De geur van aluminium en bittere koffie
Hoe ik Fokker zag sterven
Ik heb het nog geroken: verspaand aluminium, kerosine, zweet en te sterke automatenkoffie.
Mijn vader werkte er. Ik liep er stage. Later bouwde ik als hoofd productie-ontwikkeling aan de fabriek van de toekomst voor de Fokker 50 en 100.
Technisch superieur aan alles wat vloog. Nederlanders bouwden vliegtuigen van wereldklasse. En toch failliet in 1996.
Niet door techniek. Niet door markt. Maar door politiek.
Airbus was strategische prioriteit in vier landen. De Nederlandse overheid koos marktwerking: Fokker werd subcontractor. De keten werd toen al doorgeknipt. Partners houden elkaar ‘in de lucht’, subcontractors mogen failliet gaan.
De laatste Fokker 50 verliet de lijn met bitterkoekjes en een begrafenisgevoel.
Dit was geen industrieel falen. Dit was een politiek faillissement.
De ketens die we níet verloren
Niet alles ging verloren.
De landbouwketen bleef intact: van bodem en waterbeheer tot Wageningen, zaadveredeling en melkrobots. Vandaag springlevend — precisielandbouw, data-export, systeemverkoop.
Dit is ketendenken in optima forma.
En Tata Steel. We willen staal voor windmolens en bruggen, maar keuren het zweet af. Sluiten we het, dan exporteren we uitstoot.
Een schoon geweten, maar zonder de last van industriële ketens.
Energie – De eerste keten van alles
Elke ambitie begint bij energie.
AI draait op elektronen, niet op goede bedoelingen. Datacenters zijn geen grootverbruikers die energie verspillen — ze zijn de energiecentrales van de digitale economie, waar elektronen worden omgezet in informatie, productiviteit en waarde.
Zonder constante, goedkope baseload: geen AI-training, geen soevereine cloud, geen digitale ketens.
In 2025 discussieerden we nog over windmolens als boetedoening en zonnepanelen als zonverering. Vanuit 2035 vragen we ons af waarom we een kenniseconomie draaiden op dure, intermittente energie en gedwongen import.
Dat jaar kwam het kantelpunt: de private EV-markt stortte in, emissiedoelen werden versoepeld en het besef groeide dat welvaart productie vraagt — en soevereiniteit en autonomie. En het geloof in papieren academische modellen stortte in.
Tachtig jaar na 1945 – De grote wending
In december 2025, precies tachtig jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog, publiceerden de Verenigde Staten een nieuwe National Security Strategy.
Na decennia van Marshallhulp en NAVO-solidariteit erkent Amerika een nieuwe realiteit: Europa is niet langer het strategische middelpunt. Rusland is geen globale rivaal meer voor de VS. En Europa moet en kan zelf zijn broek wel ophouden.
De blik van de VS draait naar China — en naar het Globale Zuiden: India, Indonesië, de Arabische wereld en Zuid Amerika. Dit is geen breuk, maar een kantelpunt in de Fourth Turning. Amerika kijkt naar het westen, nauwelijks meer naar het oosten.
Op deze zijde van de aardbol ligt Europa heel klein in de linkerbovenhoek. Om vanuit daar contact te houden met het oosten, moeten oude zijderoutes terugkeren, maar nu digitaal: data-hubs, chipketens, energie-allianties. Europa moet voor zichzelf zorgen. En zorgen onderdeel van die ketens te zijn.
Soevereiniteit is geen slogan meer. Het is noodzaak.
Van zand tot soevereiniteit
De nieuwe digitale keten
Data, rekenkracht en AI vormen de infrastructuur van de 21e eeuw. Nederland heeft ASML — uniek. Maar zonder waferfabs, chemicaliën en ontwerp blijft het een kroonjuweel zonder zetting. Een strategisch bezit zonder industriële verankering. Een losse parel, terwijl we juist parelkettingen moeten rijgen.
Datacenters zijn hierin de motor. Ze verwerken informatie op schaal en verdienen daarom prioriteit in energievoorziening.
Juist nu verscheen het Rapport-Wennink: 151–187 miljard euro investeringen in digitalisering, fotonica, quantum en halfgeleiders. Geen subsidiefeestje, maar ketenpolitiek: advanced packaging in Nijmegen, fotonische chips via PhotonDelta, een AI-gigafabriek.
Wennink waarschuwt: zonder productiviteitssprong en strategische autonomie kalft onze welvaart af. Dit is geen ivoren-torenadvies — dit is de blauwdruk voor een Digitale Airbus. Succesvolle samenwerking tussen Europese, nationale industrie. Gestuurd vanuit de marktbehoefte, niet vanuit de papieren werkelijkheid in Brussel.
In 2025 bouwen we datacenters als gunst aan Big Tech en praten we over AI als ethiek in plaats van productiemiddel. We hebben 15–20 GW baseload nodig — en nog geen 1 GW vergund.
Dit is het moment voor ketenpolitiek.
De menselijke keten
We missen 30.000 tech-ingenieurs. We leiden op voor verdwijnende banen en sturen talent weg.
Leiderschap ontstaat op de fabrieksvloer — na nachtdiensten en mislukte projecten. Niet na een master Public Administration.
Epiloog – Daar begon het
(Kerst 2035)
Vijf uur ’s ochtends. Wieringermeer. 25 december 2035.
De reactor zoemt zacht. Mijn koffieapparaat meldt dat de drone vertrekt.
Tien jaar geleden was dit sciencefiction. Vandaag is het realiteit.
We smeedden ketens: een Digitale Airbus rond chips en AI, waferfabs in Groningen, kernenergie en SMR’s, recyclebare batterijclusters, defensiedrones van eigen bodem met Nederlandse chips.
We leerden van Fokker, Philips en ASML én van de Amerikaanse pivot: politieke wil maakt techniek weeskind of winnaar.
Energie werd levensbehoefte. De eerste 8.000 kWh voor elk huishouden belastingvrij. Vakonderwijs terug, in samenwerking met bedrijfsscholen. Ervaring gewaardeerd, praktisch werken weer betaald.
En na jaren zelfkastijding durfden we weer trots te zijn. Geen berisping meer — erkenning: we zijn bouwers.
De Fourth Turning is voorbij. We gebruikten de crisis als smidsvuur.
Kerst 2025. Buiten koud, binnen licht. De molens aan de Zaan fluisteren dezelfde vraag als altijd:
Wat verbindt dit met dat? Wat voedt, versnelt en beschermt? Welke ketens geven meerwaarde?
Denk in ketens. Nationale en globale ketens. De rest volgt vanzelf.
Wanneer we in 2035 terugkijken, zeggen we niet:
“We hadden het kunnen zien.”
We zeggen:
“Daar, in die koude winter van 2025 — begon het.”
Fijne kerst, lezer.
Het blauwe uur is voorbij.
De dageraad breekt aan. Laat hem binnen.
Hans Timmerman
Kerst 2025
Photo by Gary Spears
L’heure bleue of 2025
A Plea for Digital Chains
From a Future We Can Still Forge
Hans Timmerman – Christmas 2025
Prologue – The Half-Drawn Curtain
Looking back from the future is one of the most powerful exercises a human being can undertake. Imagine it is 2035.
The morning is cold and clear. Somewhere in the Wieringermeer, a small modular reactor hums quietly. A drone carrying Christmas presents lifts off silently from Eindhoven. Electricity costs 5.8 eurocents per kilowatt-hour — the lowest price in Europe.
From that future, we look back at the winter of 2025. And suddenly, a curtain opens that had been half-drawn for years.
Patterns appear. Connections. Choices. And above all: missed opportunities, long hidden beneath the noise of daily debate, election cycles and moral outrage.
In a single month, more changed than in years of stagnation. The EV market collapsed, subsidies vanished, the crypto market corrected years of fictitious wealth — false money drained from the economy. Inflationary pressure eased. Purchasing power returned to ordinary citizens. Belgium held firm, refusing to use Russian assets held at Euroclear as a line of credit for endless war financing — a sign of realism and restraint. And, exactly eighty years after 1945, the new U.S. administration published its National Security Strategy, quietly rewriting the world order.
This essay is written from that future perspective, but intended for the present.
It is not a prediction. It is an exploration.
That is what I have done all my life: explore the future.
The Netherlands Was Never Built on Resources — But on Chains
The Netherlands was never great because of size or brute force.
We had wind, water — and a people who understood that prosperity emerges from connection.
The sawmills along the Zaan River halved production time.
The VOC sailed on chains: mills, shipyards, bankers, insurers and a state that protected the system as a whole.
Three hundred years later, Philips built ecosystems. Shell developed refining clusters. Fokker connected universities, suppliers and production lines.
And then — somewhere between 2000 and 2015 — we forgot.
We convinced ourselves that prosperity lived in spreadsheets. That industry could be outsourced while services would suffice. That we wanted the athlete, but not the sweat.
The Smell of Aluminum and Bitter Coffee
How I Watched Fokker Die
I still remember the smell: freshly machined aluminum, kerosene, sweat, and over-extracted coffee from vending machines.
My father worked there. I interned there. Later, as head of production development, I helped design the factory of the future for the Fokker 50 and 100.
Technically superior to anything flying at the time. And yet bankrupt in 1996.
Not because of technology. Not because of market failure. But because of politics.
Airbus was a strategic priority for four nations. The Netherlands chose pure market logic. Fokker was reduced to a subcontractor. The chain was cut.
The last Fokker 50 left the line accompanied by pastries and the feeling of a funeral. This was not an industrial failure. It was a political one.
The Chains We Did Not Lose
Not everything disappeared.
The agricultural chain survived: from soil and water management to Wageningen University, seed breeding and milking robots. Today it thrives — precision agriculture, systems export, global relevance.
This is chain thinking at its best.
And then there is Tata Steel. We want steel for wind turbines and bridges, but reject the sweat that produces it. Close it, and we merely export emissions.
We want clean conscience without the industrial chains.
Energy – The First Chain of Everything
Every ambition begins with energy.
AI runs on electrons, not good intentions. Data centers are not wasteful energy consumers — they are the power plants of the digital economy, converting electrons into information, productivity and value.
Without constant, affordable baseload power: no AI training, no sovereign cloud, no digital chains.
In 2025, we were still debating wind turbines as penance and solar panels as sun worship. From 2035, we ask ourselves why we tried to run a knowledge economy on intermittent energy and imports.
That year marked the turning point. Private EV sales collapsed. Emission targets were relaxed. And a realization emerged: prosperity requires production — and sovereignty requires autonomy.
Eighty Years After 1945 – The Great Pivot
In December 2025, exactly eighty years after the end of World War II, the United States released a new National Security Strategy.
After decades of Marshall Aid, NATO and transatlantic solidarity, America acknowledged a new reality. Europe is no longer the strategic center of gravity. Russia is no longer a global rival to the United States.
The focus shifts westward — to China — and southward: India, Indonesia, the Arab world.
This is not a rupture, but a turning point in the Fourth Turning.
The old Silk Roads return, now digital: data hubs, semiconductor chains, energy alliances. Europe must take care of itself.
Sovereignty is no longer rhetoric. It is necessity.
From Sand to Sovereignty
The New Digital Chain
Data, computing power and AI are the infrastructure of the 21st century.
The Netherlands has ASML — unparalleled. But without wafer fabs, chemicals and design capacity, it is a pearl without a necklace.
Data centers are the engine of this system. They process information at scale and therefore deserve priority access to energy.
At this precise moment, the Wennink Report appeared:
€151–187 billion in investments in digitalization, photonics, quantum technologies and semiconductors. Not a subsidy binge, but chain policy: advanced packaging in Nijmegen, photonic chips via PhotonDelta, an AI gigafactory.
Wennink’s warning is clear: without a productivity leap and strategic autonomy, our prosperity will erode. This is not ivory-tower advice — it is the blueprint for the Digital Airbus Europe needs.
In 2025, we built data centers as favors to Big Tech and debated AI as an ethical dilemma rather than a means of production. We need 15–20 GW of baseload power — yet less than 1 GW is permitted.
This is the moment for chain politics.
The Human Chain
We lack 30,000 tech engineers. We educate for disappearing jobs and drive talent away.
Leadership is forged on the factory floor — after night shifts and failed projects. Not in a Master’s program in Public Administration.
Epilogue – That’s Where It Began
(Christmas 2035)
Five o’clock in the morning. Wieringermeer. December 25, 2035.
The reactor hums softly. My coffee machine tells me the drone has departed.
Ten years ago, this was science fiction.
Today, it is reality.
We forged chains: a Digital Airbus around chips and AI, wafer fabs in Groningen, nuclear power and SMRs, battery clusters, defense drones powered by Dutch semiconductors.
We learned from Fokker, Philips, ASMl and from the American pivot alike: political will turns technology into either an orphan or a champion.
Energy became a basic necessity. The first 8,000 kWh tax-free for every household. Vocational education restored. Experience valued.
And after years of self-flagellation — climate doom, energy panic, narratives of decline — we dared to offer compliments again.
Not reprimand, but recognition: we are builders.
The Fourth Turning has passed. We used crisis as a forge.
Christmas 2025. Cold outside, light within. The windmills along the Zaan whisper the same question they always have:
What connects this to that?
What feeds, accelerates and protects?
Think in chains.
Everything else will follow.
When we look back from 2035, we will not say:
“We should have seen it coming.”
We will say:
“There — in that cold winter of 2025 — it began.”
Merry Christmas, reader.
The blue hour has passed.
Dawn is breaking. Let it in.
Hans Timmerman
Christmas 2025
