English version: scroll down

‘AI – De nieuwe olie van een nieuwe wereldorde’, schreef ik eerder in mijn blog over de bijeenkomst op 13 mei 2025 in Riyad. Een geopolitiek scharniermoment dat toont hoe de wereldorde kantelt. Wat daar plaatsvond, markeert de opkomst van AI als hét strategische machtsmiddel van de 21e eeuw.

Geen land ontwikkelt zich momenteel zo snel als Saoedi-Arabië. Onder kroonprins Mohammed bin Salman verandert alles. Hij besefte dat zijn piepjonge bevolking – 65 procent jonger dan dertig – snakte naar hervormingen en koos voor de vlucht naar voren. Waar de oude wereld van Riyad draaide op olie, draait de nieuwe wereld op data. Ruwe olie was decennialang de motor van economische groei, militair overwicht en geopolitieke dominantie. Maar vandaag is het ruwe data die de wereld stuurt – en AI-algoritmes zijn de daarbij noodzakelijke raffinaderijen.

De Amerikaanse oorlogsverklaring

Op 21 januari 2025 verscheen in The Washington Post een paginagrote advertentie van Alexandr Wang, CEO van Scale AI: “Dear President Trump, America must win the AI war.” Dit was het startschot van een digitale oorlog die de VS wil winnen uit angst voor verlies van dominantie.

Zoals Dion Wiggins scherp analyseerde, is dit geen bravoure maar pure paniek: Washington vreest digitale soevereiniteit elders. Het resultaat is dat sancties en dreigementen terugkaatsen en juist een wereldwijde rebellie aanwakkeren. In Riyad werd al zichtbaar hoe Saoedi-Arabië AI inzet als strategisch wapen. De macht verschuift van olie naar algoritmes – en Europa kijkt vooral toe.

Soevereiniteit als tegenreactie

China en Saoedi-Arabië begrijpen de boodschap wel. Zij zien hoe de VS eerder een eeuw lang macht en welvaart bouwde op olie en beseffen dat data nu dezelfde rol speelt. Wie de hele keten beheerst – van dataverzameling tot AI-modellen – kan de nieuwe wereldorde sturen.

Trumps dreigementen hebben een averechts effect. Het marktverlies van Nvidia in China is daar een schoolvoorbeeld van: exportverboden en tarieven leidden niet tot afhankelijkheid, maar tot enorme Chinese investeringen in eigen GPU’s. Intussen pompt Riyad honderden miljarden in AI-allianties en infrastructuur.

De Amerikaanse agressie om Big Tech te beschermen, leidt dus tot een mondiale push voor soevereiniteit. Digitale infrastructuur, data en modellen worden erkend als nieuwe pilaren van macht. De hubs voor de nieuwe zijderoutes in de 21ste eeuw. 

Koloniseren of gekoloniseerd worden

De geschiedenis herhaalt zich. Macht ontstaat telkens door als eerste een cruciale bron te controleren. Eerst waren dat de Hollandse kolonies en handelsroutes van de VOC en WIC, daarna de stoommachine en het staal van de Engelse Industriële Revolutie, vervolgens de olievelden en elektronische industrie in de VS. Nu gaat het om het leiderschap in digitale data en AI-algoritmen in de 21ste eeuw. 

De VS beseft dat het kolonisator moet blijven om globale invloed te behouden. Digitale soevereiniteit van anderen wordt daarom gezien als bedreiging. De angst die uit Washington spreekt, is die van een verdwijnend imperium dat voelt hoe zijn greep verslapt.

Digitale oorlog ≠ fysieke oorlog

Elke generaal bereidt zich voor op de vorige oorlog, maar digitale oorlogen lijken niet op fysieke oorlogen en volgen zelfs andere regels. De VS zet tarieven, verboden en dreigementen in, maar die leiden vooral tot versnelling elders.

In Riyad worden AI-allianties gesmeed die doen denken aan de historische Zijderoute: geen tanks en vliegtuigen, maar strategische investeringen in Nvidia en OpenAI. Niet om technologie te ontwikkelen en te bezitten zoals Silicon Valley deed, maar om cognitieve invloed te verwerven. Staten zien AI als strategische activa en verleggen de machtsbalans van olievelden naar datavelden en van raffinaderijen naar AI-fabrieken.

De nieuwe pilaren van macht

Wie digitale macht wil, moet de volledige stack beheersen: infrastructuur, data, modellen, narratief – en vooral het exit-recht.

Wiggins stelt terecht dat zonder eigen hardware, eigen data en eigen forkmodellen soevereiniteit een illusie blijft. Zonder controle ben je slechts een kolonie waar data wordt gemijnd en die afhankelijk is en blijft van de grillen van Washington.

Trump kiest expliciet voor digitaal imperialisme. Zijn dreigement op 26 augustus 2025 aan Europa – “Toon respect of onderga de consequenties” – maakt invoerrechten tot wapens tegen Europese beschermingsmaatregelen zoals de Digital Services Act (DSA) en de Digital Markets Act (DMA). Europese grondwetten gaan uit van de bescherming van de burger, de Amerikaanse grondwet gaat uit van de bescherming van de staat. Daarin staan we wezenlijk anders in de strijd. 

Maar heffingen kunnen ook averechts werken. China bouwde in razend tempo soevereine GPU’s, die inmiddels in meer dan 40 landen worden gebruikt. Nvidia’s marktaandeel in China daalde in één jaar van 90% naar minder dan 30%. Weg invloed van de VS op dit gebied. De VS neemt zelfs – als reddingpoging – 10% van Intel over. 

Rebellie als motor van innovatie

De Amerikaanse digitale oorlog leidt niet tot gehoorzaamheid, maar tot rebellie. China’s soevereine stacks voeden de Indonesische Merdeka AI. Indonesië – net zo snel groeiend als Saoedi-Arabië en de helft van de bevolking jonger dan 28 jaar – bouwt ook cognitieve routes buiten de Amerikaanse invloed. Het wereldbeeld verandert enorm, zie mijn vorige blog ‘Hoe nieuwe dataroutes de wereld hertekenen’. 

De contouren van een nieuw digitaal imperium tekenen zich af. Het gaat niet langer om kwetsbaarheid en afhankelijkheid, maar om de vraag of landen hun nationale sterktes kunnen inzetten: het Nederlandse ASML, het Franse GAIA-X of de reguleringskracht via de DSA en DMA. Europa is een vergaarbak van (te?) veel verschillende landen geworden, het initiatief moet vanuit de landen zelf komen waarna deze vervolgens in EU-verband prima kunnen samenwerken. Wachten op de EU heeft geen zin. Zie mijn eerdere blogs over het succes van de nationale initiatieven zoals Airbus en Galileo. 

Europese landen kunnen zich niet langer veroorloven om toeschouwer te blijven. In dit cognitieve tijdperk is soevereiniteit geen luxe, maar de raffinaderij van ware macht. Zelfs als klein land kan Nederland zich best hard opstellen door bijvoorbeeld exportvergunningen voor ASML-machines afhankelijk te maken van het bestaan van importheffingen. Of onderhoud en support van de F35 aan importvrijstellingen te verbinden. De toekomst voor je eigen land is het immers het best gewaarborgd met ‘eigen gezondheid eerst’ en vervolgens pas ‘samen met zijn allen’ na te streven. 

Slot: soeverein of voetnoot

Oorlogen zijn altijd de belangrijkste bron van innovatie geweest – van Israël tot Oekraïne en nu China in reactie op Trumps digitale oorlog. De AI-oorlog markeert opnieuw zo’n kantelpunt. Europese landen moeten begrijpen dat er een wereldwijde digitale oorlog woedt. Neutraal blijven en aan de zijlijn blijven staan, levert uiteindelijk niets op. Het is meedoen, vechten en desnoods zelf aanvallen. 

Immers, wie controle heeft over databronnen en voldoende raffinaderijen van AI, bepaalt de nieuwe wereldorde. Wie dat nalaat, loopt het risico gereduceerd te worden tot voetnoot in het mondiale digitale imperium. Wat resteert, is een verarmde, uitgebuite kolonie.  

De strijd is ontketend. De vraag is niet of landen meedoen, maar of zij soeverein willen zijn en blijven – of liever gekoloniseerd worden . . . 

——————————-

Deze blog vormt samen met mijn eerdere analyses over de AI-top in Riyad en Starlink en de geopolitiek van grenzen een drieluik over digitale soevereiniteit en de nieuwe machtsstrijd in de 21e eeuw.

Photo by ThisIsEngineering

—————————-   Translated by ChatGPT    ———————

The Globally Unleashed AI War

‘AI – The New Oil of a New World Order‘ I wrote earlier in my blog on Riyadh. A geopolitical turning point at the 13th of May 2025 that showed how the world order is shifting. What happened there marked the rise of AI as the strategic power tool of the 21st century.

No country is currently developing as rapidly as Saudi Arabia. Under Crown Prince Mohammed bin Salman, everything is changing. He realized that his very young population – 65 percent under the age of thirty – longed for reform, and chose to leap forward. Where Riyadh’s old world revolved around oil, the new one revolves around data. For decades, crude oil was the engine of economic growth, military supremacy, and geopolitical dominance. Today, however, it is raw data that drives the world – and AI algorithms are the refineries.

The American Declaration of War

On January 21, 2025, The Washington Post featured a full-page ad by Alexandr Wang, CEO of Scale AI: “Dear President Trump, America must win the AI war.” This was the starting shot of a digital war that the United States wants to win out of fear of losing dominance.

As Dion Wiggins sharply analyzed, this is not bravado but pure panic: Washington fears digital sovereignty elsewhere. The result is that sanctions and threats are backfiring and fueling a global rebellion. In Riyadh, it was already visible how Saudi Arabia uses AI as a strategic weapon. The power is shifting from oil to algorithms – and Europe mostly stands by.

Sovereignty as Counterreaction

China and Saudi Arabia understand the message. They know how the U.S. once gained global power and wealth by controlling oil, and now realize that data plays the same role. Whoever masters the entire chain – from raw data to AI models – can steer the new world order.

Trump’s threats have the opposite effect. Nvidia’s market loss in China is a clear example: export bans and tariffs did not create dependence, but instead triggered huge Chinese investments in sovereign GPU development. Meanwhile, Riyadh is pouring billions into AI alliances and infrastructure.

The American aggression to protect Big Tech is leading to a worldwide push for sovereignty. Digital infrastructure, data, and models are now recognized as the new pillars of power.

Colonizer or Colonized

History repeats itself. Power arises from controlling a critical resource first. In earlier centuries it was the VOC and WIC trade routes, then steam and steel during the Industrial Revolution, later oilfields and the U.S. tech industry. Now it is about data and AI.

The U.S. realizes it must remain the colonizer to retain global influence. The digital sovereignty of others is therefore seen as a direct threat. The fear radiating from Washington is that of a fading empire, sensing its grip is slipping.

Digital War ≠ Physical War

Generals always prepare for the previous war, but digital wars follow different rules. The U.S. uses tariffs, bans, and threats – but these mainly accelerate developments elsewhere.

In Riyadh, AI alliances are forged that resemble the historical Silk Road: no tanks or planes, but strategic investments in Nvidia and OpenAI. Not to own the technology like Silicon Valley once did, but to acquire cognitive influence. States now see AI as a strategic asset and shift their focus from oilfields to datafields.

The New Pillars of Power

To build digital power, you must control the full stack: infrastructure, data, models, narrative – and most importantly, the right to exit.

As Wiggins rightly argues, without sovereign hardware, sovereign data, and sovereign fork models, sovereignty remains an illusion. Without control, you are merely a colony providing data, dependent on the whims of Washington.

Trump explicitly bets on digital imperialism. His threat to Europe on August 26, 2025 – “Show respect or face the consequences” – turned tariffs into weapons against European tax measures such as the Digital Services Act (DSA) and the Digital Markets Act (DMA).

But again, this backfires. China developed sovereign GPUs at lightning speed, already adopted in more than 40 countries. Nvidia’s market share in China collapsed in one year from 90% to below 30%.

Rebellion as a Driver of Innovation

The American digital war does not lead to obedience, but to rebellion. China’s sovereign stacks fuel Indonesia’s Merdeka AI. Saudi Arabia is building cognitive routes outside American control. Ursula von der Leyen calls for “true digital sovereignty.”

The contours of a new digital empire are emerging. It is no longer about vulnerability and dependence, but about whether nations can leverage their own strengths: Dutch ASML, French GAIA-X, or European regulatory power through the DSA and DMA.

Europe cannot afford to remain a bystander. In this cognitive era, sovereignty is not optional – it is the refinery of real power.

Conclusion: Sovereign or Footnote

Wars have always been the main source of innovation – from Israel to Ukraine, and now China in response to Trump’s digital war. The AI war marks another turning point.

Those who control data sources and the AI refineries that process them will define the new world order. Those who don’t risk becoming footnotes in the emerging digital empire.

The struggle has begun. The question is not whether countries will participate, but whether they will be sovereign – or colonized.

🔗 For extra context, this blog connects with my earlier analyses on the AI summit in Riyadh and Starlink and the geopolitics of borders – forming a trilogy on digital sovereignty and the new global power struggle.

———————————————————-