The Digital Airbus: Europe’s Path to Tech Sovereignty
Just as Europe once united to build a homegrown aerospace industry, we now face a similar crossroads in the digital age. What the Airbus was to aviation, the cloud could become to ICT — if we learn to collaborate not from control, but from connection. This story reflects on decades of European industrial cooperation and what it teaches us today: that true collaboration starts with humility, craftsmanship, and — above all — listening.
(English version, scroll down)

De wens om in de jaren zestig een eigen Europese luchtvaartindustrie op te bouwen, lijkt sterk op de huidige ambitie voor een zelfstandige Europese ICT-industrie. Europa staat opnieuw voor dezelfde uitdaging als in de jaren zestig: dat kan alleen als we willen én kunnen samenwerken. Niet van bovenaf gedicteerd, maar van onderaf gedragen. Niet door visionairs aan de zijlijn, maar door vakmensen in het veld. Want samenwerken begint met luisteren.

Samenwerken is vooral luisteren

In de hectische wereld om ons heen verandert in enkele jaren meer dan in de decennia daarvoor. We verlaten de naoorlogse orde en betreden een nieuwe fase vol onbekende mogelijkheden. Elk land brengt zijn eigen historie, overtuigingen en gevoeligheden mee. Samenwerken betekent dan: elkaar begrijpen, zelfs als je het niet eens bent. Niet vanuit superioriteit, maar vanuit respect voor ieders inbreng — politiek, maatschappelijk, sociaal én technisch.

Mijn vader werkte al vóór de oorlog bij Fokker en werd vanuit zijn ervaring in de fabriek, in de jaren zestig verantwoordelijk voor tekeningsystemen en -standaarden. Hij werd betrokken bij de eerste gesprekken over een Europese ‘air bus’: hoe men tot een gedeelde set standaarden kon komen. Want zonder afspraken, geen praktische samenwerking. Als jongen van twaalf luisterde ik ademloos naar zijn verhalen over zijn ervaringen in Frankrijk, Duitsland, Engeland, Spanje en Italië. Over hoe verschillend men dacht, werkte en voelde. En hoe lastig het was om over die verschillen heen tot samenwerking te komen — niet alleen op papier, maar vooral tussen mensen.

Geen waarheid in pacht

In die tijd was er geen blauwdruk, geen centraal plan. Niemand had de waarheid in pacht, niemand dicteerde de ander — een wijsheid die elke vliegtuigbouwer kent: een vliegtuig bouw je immers samen; niemand heeft alle kennis in huis om het alleen te kunnen. Juist omdat er nog geen grote ambtelijke EU bestond, moesten en konden de industrieën zélf het voortouw nemen. Vanuit vakmanschap en wederzijds vertrouwen mensen samenbrengen. Een project definieerde je sámen — en pas daarna volgde een subsidie-aanvraag. Niet andersom. Die volgorde is belangrijk.

In de jaren tachtig en negentig werkte ik zelf ook bij Fokker aan soortgelijke projecten. Europese samenwerking, opnieuw. En ook toen gold: alleen als je elkaar begrijpt, kun je iets samen bouwen. Samen definieerden we projecten en vroegen vervolgens subsidie aan. In NAVO-verband werkte ik mee aan het vastleggen van digitale (ISO-)standaarden zoals STEP, CALS en PLCS. Daar zat ik niet als visionair of architect, maar als betrokken vakman aan tafel met anderen die de praktijk ook kenden. Niemand dicteerde wat we moesten doen. We spraken dezelfde taal: die van het product, het proces, de informatie en de gebruiker. En we deelden dezelfde ambitie.

De cloud is de nieuwe aerospace

Vandaag de dag is cloud onze digitale infrastructuur. Opnieuw waren het Amerikaanse bedrijven die de standaard zetten: Microsoft, Google, Amazon. Werkend bij het Amerikaanse EMC² zag ik van dichtbij hun opkomst. Hun dominantie is geen toeval, maar het resultaat van vroege samenwerking, durfkapitaal, snelheid en vooral: schitterende automatisering.

En Europa? Dat is nog zoekende. Gaia-X, EUCS, de Digital Decade — het zijn pogingen om grip te krijgen op onze digitale toekomst. Maar met weinig durfkapitaal, versnipperd onderzoek en — last but not least — te weinig industriële samenwerking.

Het gevaar loert: mooie woorden, weinig grond. Te vaak komen de plannen van bovenaf. Of van buitenaf, van mensen die nooit met de voeten in de modder stonden. Die, vanuit een comfortabele zijlijn, precies weten wat nodig is — en waarom het doelpunt werd gemist. Die het wel mooi kunnen opschrijven, maar niet begrijpen hoe het spel écht gespeeld wordt.

Leren luisteren = leren samenwerken

Samenwerken vereist nederigheid. Geen grootse verhalen of dictaten, maar de bereidheid om te leren van anderen. Echte samenwerking komt van onderop: van engineers, data-experts en procesmensen. Met ondernemers en sales die uit de praktijk zowel begrijpen wat wel en niet te maken én – vooral – te verkopen is. Je hebt dan niets aan buzzwords, utopieën en vergezichten. Maar  juist aan mensen die begrijpen waar het knelt, waar de ruimte zit en vooral beseffen dat niemand de waarheid in pacht heeft.

Net zoals Airbus ontstond door onderdelen van vliegtuigen over verschillende landen te verdelen — vleugels hier, romp daar, cockpit elders — zo moeten ook ICT-diensten bestaan uit decentrale én verbonden ecosystemen. Zoals ik eerder schreef in Van Zijderoute tot Dataknooppunt: samenwerking vergt knooppunten die met elkaar verbonden zijn, maar wél hun logische eigenheid behouden.

De digitale Airbus van Europa zal niet ontstaan uit een dictaat, noch uit een PowerPoint of boodschappenlijstje. Ze ontstaat als we durven te luisteren — echt luisteren — naar elkaar. Niet om gelijk te krijgen, maar om samen iets te bouwen dat vele malen groter is dan je eigen bedrijf. Pas als je accepteert dat anderen óók gelijk hebben, kun je het wederzijdse gelijk laten samensmelten tot een gezamenlijke waarheid.

Afsluiting: het bloed kruipt waar het niet gaan kan

Mijn vader, werkend aan papieren structuren en standaarden. Ik, decennia later aan digitale structuren en standaarden. De technologie veranderde, maar de uitdaging bleef dezelfde: samenwerken in diversiteit. Niet omdat het makkelijk is, maar omdat het nodig is. Met multidisciplinaire teams, met respect voor elkaars kennis, kunde en ervaring — waardoor het misschien nooit snel zal gaan, maar wél duurzaam is.

De toekomst van Europa ligt niet in het kopiëren van Silicon Valley of het uitdragen van wensenlijstjes, maar in het bouwen van een eigen model — gebaseerd op samenwerking, vertrouwen, openheid en luisteren. En misschien kruipt het bloed dan wel precies daar waar het moet zijn: een gezamenlijke digitale tech-industrie.

Photo by Summer Lemo on Unsplash

————————-  Translated by ChatGPT —————————

The Digital Airbus – Collaboration Starts with Listening

The ambition to build a European aerospace industry in the 1960s closely mirrors today’s desire for an independent European ICT industry. Once again, Europe faces the same challenge: success depends on our willingness and ability to collaborate. Not through top-down mandates, but through bottom-up support. Not led by visionaries on the sidelines, but by skilled professionals in the field. Because true collaboration begins with listening.

Collaboration means (also) being able to listen

In today’s fast-moving world, more changes in a few years than used to happen over decades. We are leaving behind the post-war order and entering a new phase full of unknown possibilities. Each country brings its own history, beliefs and sensitivities. Collaboration then means: understanding each other — even when you disagree. Not from a place of superiority, but with respect for everyone’s input — political, societal, social and technical.

My father worked at Fokker even before the war and, in the 1960s, became – with his long manufacturing experience – responsible for drawing systems and standards. He was involved in the first discussions about a European “air bus”: how to arrive at a shared set of standards. Because without agreements, there can be no practical collaboration. At the age of twelve, I listened breathlessly to his stories about his experiences in France, Germany, England, Spain and Italy. About how differently people thought, worked and felt. And how difficult it was to bridge those differences — not just on paper, but especially between people.

No one holds the ultimate truth

There was no blueprint at the time, no central plan. No one held the ultimate truth, and no one dictated to the others — a truth every aircraft builder knows: you build an airplane together; no one possesses all the knowledge to do it alone. Precisely because there was no large bureaucratic EU yet, industries had to — and could — take the lead themselves. Bringing people together through craftsmanship and mutual trust. You defined a project together — and only then did you apply for funding. Not the other way around. That order matters.

In the 1980s and 1990s, I worked at Fokker myself, on similar projects. European collaboration, once again. And once again, the principle held: you can only build something together if you understand one another: and that starts with be able to listen. We defined projects jointly and then applied for funding. In NATO contexts, I contributed to defining digital (ISO) standards such as STEP, CALS and PLCS. I didn’t sit there as a visionary or architect, but as a committed professional, side by side with others who also knew the field. No one dictated what had to be done. We spoke the same language: that of the product, the process, the information, and last-but not-least ²the user. And we shared the same ambition.

The cloud is the new aerospace

Today, cloud is our digital infrastructure. Once again, it was American companies that set the standard: Microsoft, Google, Amazon. Working at the American company EMC², I witnessed their rise up close. Their dominance wasn’t accidental — it was the result of early collaboration, venture capital,  speed and last-but-not-least their superior automation. 

And Europe? It’s still searching. Gaia-X, EUCS, the Digital Decade — these are attempts to gain control over our digital future. But with limited venture capital, fragmented research, and — last but not least — too little industrial collaboration.

There is a real danger: beautiful words, little substance. Too often, plans come from the top down. Or from the outside — from people who’ve never had their boots in the mud. Who, from the safety of the sidelines, know exactly what’s needed — and why the goal was missed. Who can write it up eloquently, but don’t understand how the game is really played.

Learning to listen = learning to collaborate

Collaboration requires humility. No grand narratives or mandates, but a willingness to learn from others. Real collaboration comes from the ground up: from engineers, data experts and process people. With entrepreneurs and salespeople who understand from experience what can and cannot be built — and especially, what can be sold. In those cases, buzzwords, utopias and lofty visions are of little use. What really helps are people who understand where the pain points are, where the opportunities lie, and — above all — who realize that no one holds the full truth.

Just as Airbus emerged by distributing parts of the aircraft across countries — wings here, fuselage there, cockpit elsewhere — ICT services must also be built from decentralized and connected ecosystems. As I wrote earlier in From Silk Road to Data Hub: collaboration requires nodes that are interconnected, yet retain their own logic and identity.

Europe’s digital Airbus will not arise from a mandate, nor from a PowerPoint deck or a shopping list. It will emerge if we dare to listen — really listen — to one another. Not to win the argument, but to build something together that is far greater than your own company. Only when you accept that others are also right can those shared truths fuse into a common reality.

Closing: where there’s a will, there’s a way

My father, working on paper structures and standards. I, decades later, working on digital structures and standards. The technology changed — but the challenge stayed the same: collaborating in diversity. Not because it’s easy, but because it’s necessary. With multidisciplinary teams, respecting each other’s knowledge, skills and experience — which means things may never move fast, but they will be built to last.

Europe’s future doesn’t lie in copying Silicon Valley or handing out wish lists. It lies in building our own model — based on collaboration, trust, openness and listening. Build from the inside, not the outside. And maybe then, the blood will flow exactly where it needs to go: toward a shared, digital tech industry of our own.